Η ευεργετική επίδραση του ύπνου στην υγεία μας

Ο ύπνος αποτελεί σημαντικό παράγοντα υγείας των ανθρώπων, γιατί μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά πολλές φυσιολογικές και ψυχολογικές λειτουργίες του οργανισμού.

Η ποσότητα και η ποιότητα του ύπνου επηρεάζονται από τον ξεχωριστό κιρκάδιο ρυθμό (δηλαδή κάθε περιοδική βιολογική μεταβολή που συμβαίνει στη διάρκεια ενός εικοσιτετραώρου) που έχει ο καθένας μας και σχετίζεται με την παραγωγή ορμονών. Μια πολύ σημαντική ορμόνη, που επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου, είναι η μελατονίνη. Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από την επίφυση του εγκεφάλου, κατά την δύση του ηλίου και την απουσία του φωτός και ρυθμίζει τον κύκλο του ύπνου, προκαλώντας υπνηλία και μειώνοντας την θερμοκρασία του σώματος.

Η έλλειψη ύπνου δεν επηρεάζει στον ίδιο βαθμό όλες τις λειτουργίες και τα φυσιολογικά συστήματα του ανθρώπου. Στη σχέση μεταξύ ευεξίας και υγείας, η διαταραχή του ύπνου μπορεί να λειτουργήσει ως συντονιστής. Οι διαταραχές του ύπνου μπορεί να είναι η αιτία και η συνέπεια της μειωμένης ευεξίας, και ως εκ τούτου, μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο, με συνέπειες για την παραγωγικότητα και μακροπρόθεσμα, την ασφάλεια και την υγεία των ατόμων.

Διαταραχές ύπνου και ποιότητα ζωής

H χρόνια αϋπνία έχει συσχετιστεί με την κακή ποιότητα υγείας, επηρεάζοντας τη ζωτικότητα και την ενέργεια του ατόμου, αλλά και άλλες ψυχικές, κοινωνικές και σωματικές καθημερινές δραστηριότητες. Επιπλέον, έχει συσχετιστεί με τη γνωστική, συναισθηματική και σωματική λειτουργία, τη μειωμένη κοινωνική συμμετοχή και το αίσθημα απομόνωσης.

 Ύπνος και ψυχική υγεία

Ο καλός ύπνος εγγυάται την ευημερία και την ψυχική υγεία. Μια τριετή μελέτη παρακολούθησης, που πραγματοποιήθηκε στην Ιαπωνία σε 969 εργαζομένους, διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες που ένιωθαν ξεκούραση μετά τον ύπνο, είχαν σημαντική πιθανότητα να εκδηλώσουν ψυχική ευεξία.  Επίσης, σε μια μελέτη 1134 βραζιλιάνων νοσοκόμων, παρατηρήθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της νυχτερινής εργασίας (5 ή περισσότερες βάρδιες σε 2 εβδομάδες) και της συχνότητας των κοινών ψυχικών διαταραχών (άγχος, κατάθλιψη).

Ύπνος και γνωστική λειτουργία

Ο ύπνος παίζει καθοριστικό ρόλο στη γήρανση του εγκεφάλου. Πολλές νευροεκφυλιστικές ασθένειες, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος Χάντινγκτον, έχουν κοινά τα ακόλουθα συμπτώματα: μεταβολή στους κιρκάδιους ρυθμούς, μειωμένη συμπεριφορά, καταστροφή του ρυθμού ύπνου/αφύπνισης, μείωση της νευρολογικής ανάπτυξης του βλεννογόνου και του μεταβολισμού, με αυξημένη παραγωγή οξείδωσης. Οι διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού είναι μεταξύ των πρώτων συμπτωμάτων αυτών των ασθενειών και οι μοριακοί μηχανισμοί του κιρκάδιου συστήματος παίζουν, πιθανώς, καθοριστικό, και ίσως αιτιώδη ρόλο, στην εξέλιξη των νευρολογικών ασθενειών.

 Ύπνος και απάντηση στο άγχος

Εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι η στέρηση ύπνου αυξάνει την απόκριση στο στρες. Έχει διαπιστωθεί ότι το εργασιακό άγχος και η στέρηση ύπνου συνδέονται με αύξηση των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου. Οι διαταραχές του ύπνου συνδέονται επίσης με το μεταβολικό σύνδρομο και την παχυσαρκία.  Μελέτη έδειξε ότι η σχέση μεταξύ γενετικού κινδύνου παχυσαρκίας και εμφάνισης αυτής εντείνεται από την κακή ποιότητα ύπνου.

Σε υγιείς ενήλικες, οι βραχυπρόθεσμες διακοπές ύπνου οδηγούν σε μεγαλύτερη ανταπόκριση στο στρες, αύξηση της επώδυνης μυοσκελετικής ευαισθησίας και μείωση της ποιότητας ζωής. Μπορεί επίσης να υπάρχει κατάσταση συναισθηματικής δυσφορίας και διαταραχές της διάθεσης, ελλειμματικής μνήμης και γνωστικών διαταραχών. Στις μακροπρόθεσμες συνέπειες σε υγιή άτομα περιλαμβάνονται η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η απώλεια βάρους, το μεταβολικό σύνδρομο, ο διαβήτης τύπου 2 και ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Η διακοπή του κύκλου του ύπνου αυξάνει επίσης τη θνησιμότητα όλων των αιτιών. 

 Ύπνος και ατυχήματα

Η παρουσία διαταραχών ύπνου, που δεν έχουν διαγνωστεί, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικούς κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια του ατόμου. Ένα στα πέντε τροχαία ατυχήματα σχετίζεται με την υπνηλία. 

Ένας καλός βραδινός ύπνος μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση στην συνολική ποιότητα της ζωή μας.  Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH) προτείνει ότι ο μέσος ενήλικας χρειάζεται να κοιμάται περίπου 7 – 9  ώρες κάθε βράδυ. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η περιορισμένη διάρκεια ύπνου (κάτω από 8 ώρες/βράδυ) για 6 ημέρες και παραπάνω, έχει επίδραση στο χρόνιο χρέος ύπνου σε υγιείς ενήλικες και επηρεάζει αρνητικά τις μεταβολικές διεργασίες, την ψυχοκίνηση, την εγρήγορση και πολλές ενδοκρινικές λειτουργίες. Το χρόνιο χρέος ύπνου έχει σχέση με το άθροισμα των συνολικών χαμένων ωρών ύπνου, μετά από μια μεγάλη περίοδο, στην οποία το άτομο δεν κοιμάται όσο πρέπει. Το χρόνιο χρέος μπορεί να προέρχεται από το jetlag, δουλειές με βραδινές βάρδιες (όπου εκεί σταδιακά επηρεάζεται και ο κιρκάδιος ρυθμός) και από επαναλαμβανόμενες ασχολίες κατά τις βραδινές ώρες. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι αθλητές που δεν κοιμούνται όσο χρειάζεται (δηλαδή 8 ώρες και πάνω), μπορούν να υποστούν τραυματισμό, ενώ παράλληλα μειώνεται η ικανότητα τους πάνω σε μια αθλητική δεξιότητα, ανάλογα με το άθλημα.

Ένας στους τρεις ενήλικες έχει μη ποιοτικό και ποσοτικό ύπνο.
Η έκθεση του οργανισμού στο φώς
κατά τις βραδινές ώρες,
αναστέλλει την παραγωγή της μελατονίνης,
η οποία βοηθάει στην ποιότητα  του ύπνου.

Επομένως, προτείνεται η αποφυγή της επαφής με οθόνες και άλλα μέσα της τεχνολογίας, έως και 60 λεπτά πριν την ώρα του ύπνου, σε ήρεμο και κανονικής θερμοκρασίας περιβάλλον, χωρίς την παρουσία φωτός. Ένα ζεστό μπάνιο και ένα ζεστό ρόφημα από βότανα θα συμβάλλει στην ηρεμία και τη χαλάρωση και θα βοηθήσει το σώμα σας να αναγνωρίσει το τέλος της ημέρας, ώστε να παραδοθείτε στα φτερά του Μορφέα.