Η νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ατόμου να βρίσκει λύσεις σε προβλήματα, να παράγει προϊόντα και να προσφέρει υπηρεσίες σημαντικές για μια κουλτούρα. Έτσι όρισε τη νοημοσύνη ο Howard Gardner ο πατέρας της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης, μία θεωρία που άλλαξε τον χώρο της εκπαίδευσης σε διεθνές επίπεδο.
Στη ψυχολογία η νοημοσύνη παρουσιάζεται με δύο διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχει η άποψη που βλέπει την νοημοσύνη ως κάτι ενιαίο, την οποία στήριξε ο Lewis Terman (Αμερικάνος ψυχολόγος-πρωτοπόρος του 20ου αιώνα). Από την άλλη πλήθος ψυχολόγων συμμερίζεται την άποψη ότι η νοημοσύνη οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Αυτή η άποψη εμφανίζεται στις πολυπαραγοντικές θεωρίες η πιο φημισμένη από τις οποίες είναι αυτή του Howard Gardner.
Ο Howard Gardner είναι αμερικανός ερευνητής, καθηγητής στα Πανεπιστήμια της Βοστώνης και του Χάρβαρντ και ψυχολόγος. Γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια το 1943 από Γερμανούς γονείς πρόσφυγες. Όντας εξαιρετικός πιανίστας από νεαρή ηλικία, σκεφτόταν να ασχοληθεί με τη μουσική επαγγελματικά. Σπούδασε Ιστορία στο Χάρβαρντ, όμως η γνωριμία του με τον ψυχολόγο Erik Erikson αποτέλεσε έναυσμα για τη μεταστροφή των σπουδών του στον τομέα των κοινωνικών σχέσεων, δηλαδή έναν συνδυασμό ψυχολογίας, ανθρωπολογίας και κοινωνιολογίας.
Ο Gardner διατύπωσε τη θεωρία του στο βιβλίο του «Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences». Εκεί εξηγεί πως η νοημοσύνη του ανθρώπου αποτελείται από εννέα διαφορετικές νοημοσύνες που εδράζουν σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου. Η διαπίστωση αυτή έγινε μέσω της ενασχόλησης του σε ερευνητικό κέντρο της Παιδαγωγικής Σχολής του Χάρβαρντ, όπου μελετούσε ασθενείς με εγκεφαλικές βλάβες. Έτσι εξήγαγε το συμπέρασμα ότι σε περίπτωση βλάβης ενός τμήματος του εγκεφάλου, οι νοημοσύνες που εδράζουν στα λοιπά μέρη του δεν επηρεάζονται. Βέβαια, οι διαφορετικές νοημοσύνες μπορούν να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Επίσης, κάθε άνθρωπος διαθέτει όλα τα είδη νοημοσύνης, απλά κάποια είναι περισσότερο ανεπτυγμένα σε σύγκριση με άλλα. Ο Gardner όμως υποστηρίζει τη δυνατότητα ανάπτυξης οποιασδήποτε εκ των εννέα νοημοσυνών σε επαρκές επίπεδο.
Τα είδη της νοημοσύνης
Μουσική: η ικανότητα εκτέλεσης και σύνθεσης μουσικών κομματιών. Συνδέεται με την ευαισθησία στον ρυθμό και στη χροιά του ήχου. Φυσικά, οι συνθέτες και οι μουσικοί διαθέτουν αυτήν τη νοημοσύνη.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη μουσικής νοημοσύνης: Mozart, Bach, Beethoven, John Lennon.
Οπτική-Χωρική νοημοσύνη: η ικανότητα της παρατήρησης και του σχηματισμού αναπαραστάσεων οποιουδήποτε χώρου σε νοητικό επίπεδο. Αυτή η νοημοσύνη συνδέεται με την οπτική μνήμη, τις καλλιτεχνικές ικανότητες και τη φαντασία. Τη διαθέτουν αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες και μηχανικοί.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη χωροταξικής νοημοσύνης: Pablo Picasso, Michelangelo, Leonardo Da Vinci, Van Gogh
Λεκτική-γλωσσική νοημοσύνη: η ικανότητα στον λόγο-τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό- στην εκμάθηση ξένων γλωσσών και στην απομνημόνευση γραπτών πληροφοριών. Συνδέεται με την ικανότητα της ανάγνωσης, της αφήγηση ιστοριών και της πειθούς. Τέτοιου είδους νοημοσύνη συναντάται σε πολιτικούς, δικηγόρους και συγγραφείς.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη γλωσσικής νοημοσύνης: Δημοσθένης, Shakespeare, Agatha Christie
Λογική-μαθηματική νοημοσύνη: η ικανότητα κατανόησης των αριθμών και των μεταξύ τους σχέσεων, αλλά και των σχέσεων μεταξύ φαινομένων τόσο φυσικών όσο και κοινωνικοοικονομικών. Συνδέεται με την ικανότητα εξαγωγής συμπερασμάτων από το ειδικό στο γενικό και την τάση για πειραματισμό. Παρουσιάζεται κυρίως σε μαθηματικούς, μηχανικούς, γιατρούς και οικονομολόγους.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη λογικής-μαθηματικής νοημοσύνη: Αρχιμήδης, Πυθαγόρας, Isaac Newton, Albert Einstein
Σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη: η ικανότητα χρήσης και συνδυασμού κινητικών δεξιοτήτων. Χαρακτηριστικά της είναι η μιμητική ικανότητα και ο αβίαστος έλεγχος των κινήσεων. Στην ουσία μέσω της κίνησης του σώματος, ο άνθρωπος βρίσκει λύσεις σε προβλήματα και εκφράζεται. Οι αθλητές και οι ηθοποιοί διαθέτουν μεγάλο δείκτη τέτοιας νοημοσύνης.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη σωματικής-κιναισθητικής νοημοσύνης: Charlie Chaplin, Rudolf Nureyev, Michael Jordan
Διαπροσωπική νοημοσύνη: η ικανότητα της ενσυναίσθησης και της αποτελεσματικής συνεργασίας και αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Συνδέεται φυσικά με την εξωστρέφεια και το επικοινωνιακό χάρισμα. Τη διαθέτουν ψυχολόγοι, πολιτικοί, καθηγητές, διπλωμάτες. Γενικά όσα άτομα έχουν ηγετικούς ρόλους πιθανότατα να έχουν υψηλό δείκτη αυτής της νοημοσύνης.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη διαπροσωπικής νοημοσύνης: Abraham Lincoln, George Washington, Mahatma Gandhi, Martin Luther King, Bill Clinton
Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: η ικανότητα της αυτογνωσίας και της κατανόησης βαθύτερων αισθημάτων και επιθυμιών του εαυτού. Συνήθως συναντάται σε εσωστρεφή άτομα που τείνουν στην υπερανάλυση γεγονότων και ιδεών και διακρίνονται από επιμέλεια και συνέπεια. Τα επαγγέλματα που ταιριάζουν σε άτομα με ενδοπροσωπική νοημοσύνη είναι αυτά του φιλοσόφου, του θεολόγου και του συγγραφέα. Η γνωστή ρήση του Σωκράτη “γνώθι σαυτόν” ταιριάζει με αυτό το είδος νοημοσύνης.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη ενδοπροσωπικής νοημοσύνης: Neil Armstrong, Christopher Columbus, Sigmund Freud
Υπαρξιακή νοημοσύνη: η ικανότητα προβληματισμού πάνω σε θέματα που πραγματεύονται την ύπαρξη του ανθρώπου και τη θέση του στον κόσμο, την έννοια του σωστού και του λάθους, του καλού και του κακού. Η συγκεκριμένη νοημοσύνη δεν είναι ευδιάκριτη και απόλυτα κατανοητή. Ο ίδιος ο Gardner σημειώνει ότι διαφέρει σημαντικά από τις υπόλοιπες.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη υπαρξιακής νοημοσύνης: Σωκράτης, Κομφούκιος
Φυσιογνωστική-νατουραλιστική νοημοσύνη: η ικανότητα της σύνδεσης πληροφοριών με το φυσικό περιβάλλον. Πρόκειται για τη νεότερη νοημοσύνη, την οποία μάλιστα πρόσθεσε ο Gardner το 1996. Συνδέεται με την διάθεση για φροντίδα και την αλληλεπίδραση με τη φύση και τα ζώα. Συναντάται περισσότερο σε επιστήμονες, γεωπόνους, αγρότες.
Διάσημες προσωπικότητες με υψηλό δείκτη φυσιογνωστικής-νατουραλιστικής νοημοσύνης: Δαρβίνος, Γαλιλαίος
Τι συμπέρασμα μπορεί να βγάλει κανείς από τα παραπάνω; Ίσως ότι η ευφυΐα και οι ικανότητες του κάθε ατόμου κατανέμονται σε διαφορετικούς τομείς και δεν αποτελούν ένα σύνολο. Το πιο όμορφο και αισιόδοξο σημείο της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης του Howard Gardner είναι το περιθώριο εξέλιξης και ενίσχυσης μιας λιγότερο ανεπτυγμένης νοημοσύνης.
Πηγή εικόνας 1 I Πηγή εικόνας 2 I Πηγή εικόνας 3 I Πηγή εικόνας 4
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
