Ο Πάνος Γαλάνης, δικηγόρος και νομικός σύμβουλος Δημοσίου Δικαίου και υπ. διδάκτορας της Νομικής Σχολής Αθηνών έχει εκδώσει τρία βιβλία, με πιο πρόσφατα το βιβλίο «Σύγχρονες προσεγγίσεις στο Δίκαιο του Περιβάλλοντος» και «Νομοθεσία καλλυντικών προϊόντων και επαγγελματικό δίκαιο αισθητικού και συγγενικών επαγγελμάτων» από τις εκδόσεις Φυλάτος. Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου θα κάνουμε μια ωραία και γόνιμη συζήτηση σήμερα στο Sociall.gr.
Πάνο, καλή χρονιά εύχομαι με υγεία! Θα ήθελες να μιλήσουμε για το πρόσφατο συγγραφικό σου πόνημα;
Καλησπέρα και καλή χρονιά εύχομαι σε σας και τους αναγνώστες σας!
Ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνετε δεύτερη φορά σε τόσο σύντομο χρόνο να σας μιλήσω για τη μονογραφία μου, με τίτλο «Νομοθεσία καλλυντικών προϊόντων και επαγγελματικό δίκαιο αισθητικού και συγγενικών επαγγελμάτων».
Τι σε ενέπνευσε να ασχοληθείς ειδικά με τη συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου για τη νομοθεσία των καλλυντικών; Πώς σχετίζεται με τη γενικότερη επαγγελματική και ακαδημαϊκή σου δράση και το πρώτο σου βιβλίο;
Η συγγραφή ενός βιβλίου άνευ αμφιβολίας είναι μία μακρόχρονη διαδικασία, που απαιτεί κόπο, δυνάμεις, όρεξη και βεβαίως συνιστά μία επένδυση για το μέλλον. Είναι, όμως, και η ανάγκη να «κοινωνήσεις» σε ένα σύνολο ατόμων πληροφορίες για ένα συγκεκριμένο θέμα. Το ίδιο συμβαίνει και εν προκειμένω. Η ενασχόλησή μου με τη φαρμακευτική νομοθεσία και με έναν ειδικότερο κλάδο της (τη νομοθεσία των καλλυντικών και της κοσμητολογίας), αλλά και η επαγγελματική μου ιδίως τριβή με τα νομικά ζητήματα του κλάδου των αισθητικών και των συγγενικών επαγγελμάτων τους με ώθησαν να αναζητήσω αν υπάρχει ειδικότερο ρυθμιστικό τους πλαίσιο. Η συνειδητοποίηση της έλλειψης του τελευταίου με οδήγησε να οργανώνω και να συστηματοποιήσω σε μία ολότητα – με έναν περιεκτικό και ευσύνοπτο τρόπο – τα πορίσματα της έρευνάς μου για το νομικό πλαίσιο αφενός των καλλυντικών προϊόντων (εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και νομολογία), αφετέρου της αισθητικής δράσης (πότε μία πράξη είναι αισθητική για τον νομοθέτη, ποια η διοικητική διαδικασία αδειοδότησης της δράσης του αισθητικού κλπ.). Η πρόκληση της νομικής ρύθμισης του κλάδου των καλλυντικών (και του φαρμάκου εν γένει) γοητεύει αδιαμφισβήτητα τον σύγχρονο δικηγόρο
Θα πρέπει στο σημείο αυτό να επισημάνω ότι υπάρχει μία σύνδεση του τομέα των καλλυντικών και με το Δίκαιο Περιβάλλοντος, αφής στιγμής η παρασκευή καλλυντικών οφείλει να συμμορφώνεται με περιβαλλοντικά πρότυπα και εν γένει με τη σχετική ενωσιακή κυρίως νομοθεσία στον τομέα αυτό, αφού η πολιτική της ΕΕ στον περιβαλλοντικό τομέα αφορά και την προστασία της δημόσιας υγείας. Τα καλλυντικά και η αισθητική-κοσμητολογία ανήκουν στις επιστήμες υγείας.
Σαφώς, ο κλάδος της νομοθεσίας των καλλυντικών και της νομοθεσίας του αισθητικού αφορά εξίσου και το εμπορικό, το αστικό, το ποινικό, το εργατικό δίκαιο και πολλούς άλλους κλάδους δικαίου και γι’ αυτό και στο βιβλίο υιοθετήθηκε μία πληρέστερη προσέγγισή του. Ας μην ξεχνούμε ότι πίσω από τα καλλυντικά υπάρχουν οι παρασκευαστές – εργαζόμενοι, οι συνάπτοντες σχετικές συμβάσεις διάθεσης στην αγορά κλπ.
Άρα, σε ποιους απευθύνεσαι με το συγκεκριμένο βιβλίο, δεδομένου ότι ο τίτλος του δεν αφορά μόνο τη νομοθεσία των καλλυντικών;
Το σύγγραμμα αυτό επιχειρεί να αποτελέσει ένα πρακτικό «βοήθημα» νομικής φύσεως για μια ευρεία γκάμα επαγγελματιών: Τόσο τον νομικό της πράξεως (τον δικηγόρο), όσο και αυτόν της θεωρίας, αλλά και τον/την αισθητικό, τον επαγγελματία δηλ. που ασχολείται συστηματικά με την Αισθητική και Κοσμητολογία (την επιστήμη των καλλυντικών), αλλά και ένα πλήθος ακόμη επαγγελμάτων ομορφιάς που συνδέονται με την Αισθητική (π.χ. επιχειρηματίες του χώρου και εργαζόμενους στην τουριστική βιομηχανία, spa managers & therapists, τεχνίτες ομορφιάς πάσης φύσεως, μακιγιέρ κλπ.).
Ποια η καινοτομία του και η φιλοδοξία του;
Η στόχευσή του, αν μπορούσα να προσδιορίσω ειδικότερα τη σκοποθεσία που διέπει την όλη κατάστρωση της ύλης, θα αναλυόταν ως εξής:
Πρώτον, αποτελεί μοναδικό στο είδος του σύγγραμμα που καλύπτει τόσο το άγνωστο και παραμελημένο βιβλιογραφικά κομμάτι της αισθητικής πράξης, όσο και το πλέον σημαντικό κομμάτι της νομοθεσίας της κοσμητολογίας (των καλλυντικών) με έναν πρακτικό – κατά το μάλλον ή το ήττον – τρόπο.
Δεύτερον, συνοψίζει τα βασικά σημεία που είναι σημαντικά για την κατανόηση του νοήματος των αισθητικών πράξεων και των καλλυντικών, απευθυνόμενο σε με ένα απλό, λιτό, αλλά συνάμα επιστημονικό, νομικό, αλλά όχι στριφνό ύφος.
Τρίτον, δεν είναι μόνο ένα νομικό εγχειρίδιο, αλλά και ένα σύγγραμμα παιδαγωγικά δομημένο, αφού προορίζεται και για τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των επαγγελματιών στον κλάδο.
Τέταρτον, αναφέρει τις κρίσιμες νομοθετικές γραμμές, χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη.
Πέμπτον, περιέχει επαρκείς παραπομπές προς περαιτέρω αναζήτηση, συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων.
Φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό που υφίσταται βιβλιογραφικά στην ύλη αυτή, να υποβοηθήσει τη διδασκαλία, τη μελέτη και την έρευνα των συναφών με την Αισθητική-Κοσμητολογία μαθημάτων, να ενισχύσει το θεωρητικό οπλοστάσιο του φοιτητή, του νομικού και του αισθητικού-κοσμητολόγου και το πρακτικό του πεδίο, να επεκτείνει και να εξειδικεύσει τα όσα διδάσκονται σε γενικό επίπεδο οι φοιτητές Αισθητικής και Κοσμητολογίας στη «Δεοντολογία Επαγγέλματος», ιδίως επικαιροποιώντας τα γνωστά διδάγματα της Δεοντολογίας και, τέλος, να αποτελέσει απαρχή μιας προσπάθειας συστηματοποίησης της ισχύουσας κάθε φορά νομοθεσίας, ώστε να δώσει κίνητρο στην έρευνα, τη συγγραφή και την πρακτική εφαρμογή των όσων εντάσσονται στο αντικείμενο.
Κατόπιν τούτων, θεωρείς ότι ο νομικός κλάδος είναι αλληλένδετος και με άλλους κλάδους;
Όπως έχω πει πολλάκις, η νομική επιστήμη ουδέποτε υπήρξε περιχαρακωμένος κλάδος του πνεύματος. Αντίθετα, εγκαθιστά γέφυρες επικοινωνίας με αρκετές άλλες επιστήμες. Και τούτο λαμβάνει χώρα όχι μόνο επειδή οι τελευταίες έχουν ανάγκη ένα ρυθμιστικό νομικό πλαίσιο για να διέπει τα επιμέρους ζητήματά τους (π.χ. οι ιατροί για να διενεργούν επεμβάσεις), αλλά και επειδή τα εργαλεία τους επιστρατεύονται για να ενισχύουν τη νομική έρευνα και αντιστρόφως. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τη Νομοθεσία των Καλλυντικών. Θα ήταν αδιανόητο να συγγραφεί αυτό το βιβλίο, χωρίς ειδική αναφορά στις ειδικές μεθόδους που αξιοποιεί η αισθητική επιστήμη και χωρίς την καταβληθείσα προσπάθεια να συνδεθούν αυτές με τη νομική τους ανάγνωση, π.χ. με ερμηνεία της νομικής πλέον έννοιας της «αισθητικής πράξης» και με την κατάστρωση ενός σχετικού «καταλόγου».
Δυστυχώς, μολονότι αρκετοί εντός ή εκτός του χώρου πιστεύουν ότι η μία ή η άλλη επιστήμη έχουν μια κάποια πρωτοκαθεδρία, επιτρέψτε μου να διαφωνήσω. Είναι ενδογενώς αντιφατική η άποψη ότι ο κάθε κλάδος είναι αυτόνομος και ιεραρχικά ανώτερος ενός άλλου. Όλες οι επιστήμες είναι εξίσου χρήσιμες για τον άνθρωπο. Υπηρετούν δε κάποια κοινωνική ανάγκη.
Έτερο ζήτημα αποτελεί η εξειδίκευση που στη σημερινή Κοινωνία της Γνώσης είναι εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση επαγγελματικής και ακαδημαϊκής προόδου, κατά το μάλλον ή το ήττον.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει ο κλάδος των καλλυντικών σήμερα και αντίστοιχα αυτός της αισθητικής-κοσμητολογίας; Πώς συνδέονται αυτές με τη δικηγορία;
Ο κλάδος των καλλυντικών στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο γνωρίζει μία εμπορική άνθηση. Δεν είναι ακόμα απολύτως βέβαιο αν η πανδημία ανέκοψε αυτή την ακμή, τούτο θα φανεί σύντομα. Πάντως, σίγουρα κάποιες κατηγορίες προϊόντων και επαγγελματιών επλήγησαν, π.χ. όσοι ασχολούνται με προϊόντα ψιμυθίωσης. Διόλου αμελητέες είναι και οι γενικότερες οικονομικές προκλήσεις που αφορούν γενικώς τους επενδυτές, αφού η νομοθετική ακαμψία και η διοικητική αρρυθμία λόγω της γραφειοκρατίας διογκώνονται, χωρίς να υπάρχει βελτιστοποίηση και ταχύτητα στην ίδρυση και λειτουργία νέων επιχειρήσεων συναφών με τους τομείς. Και βεβαίως η αισθητική σχετίζεται και με τον τουρισμό, ο οποίος ειδικά τώρα πλήττεται υπέρμετρα.
Πρόκληση που αντιμετωπίζει ο κλάδος είναι και η επικάλυψη των τίτλων σπουδών και ο υπέρμετρος ανταγωνισμός των επιμέρους επαγγελματιών, που εξαιτίας της ασάφειας του νομικού πλαισίου, ασκούν έργα που νομίμως θα ασκούντο από άλλους, λ.χ. ο απόφοιτος μιας πανεπιστημιακής αντίστοιχης σχολής δεν πρέπει να τυγχάνει ίσης για τον νόμο μεταχείρισης με έναν απόφοιτο σεμιναρίων κλπ.
Ωστόσο, η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου να φροντίζει την εξωτερική του εμφάνιση, ενισχύοντας ταυτόχρονα την αυτοεκτίμησή του πάντοτε ερχόταν στο προσκήνιο με την προσφυγή σε αισθητικές μεθόδους περιποίησης και βελτίωσης της εικόνας του ανθρώπου. Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στους συναφείς τομείς γεννά και πληθώρα ζητημάτων που δεν μπορούν να αφήνουν αδιάφορη τη νομική επιστήμη, αφού επιζητούν τη «ρύθμιση» των τομέων της δραστηριότητας αυτής. Ακόμα και αν στην Ελλάδα, η σχετική νομοθεσία βρίσκεται σε βρεφικό στάδιο, στο εξωτερικό και στην ΕΕ η δικαιοπαραγωγή του τομέα αυξάνεται αλματωδώς. Το ίδιο και η αντίστοιχη νομολογιακή δραστηριότητα. Προσωπικά, είχα την τύχη να ασχοληθώ νομικά με συναφείς υποθέσεις που στην ουσία «έδωσαν ζωή» στο βιβλίο αυτό.
Μπορείς ενδεικτικά να μας αναφέρεις κάποια νομικά ζητήματα των καλλυντικών και της αισθητικής;
Η παρασκευή καλλυντικών διέπεται από ένα συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο και πρέπει να συμμορφώνεται με τις νομικές απαιτήσεις προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος και με άξονα τον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου. Το ίδιο και η διακίνησή τους στην εσωτερική αγορά. Πρέπει να τηρούνται συγκεκριμένες δεσμεύσεις (περιβαλλοντικές, εμπορικές κλπ.) εις το διηνεκές. Ταυτόχρονα, η άσκηση του αισθητικού επαγγέλματος δεν επιτρέπεται να επεκτείνεται σε πράξεις μη συναφείς με αυτό, λ.χ. ιατρικές επεμβάσεις ή σοβαρά δερματολογικά προβλήματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις (απευκταίες!) γεννάται ευθύνη κατά τον νόμο.
Μια ευχή για τη νέα χρονιά για τον νομικό χώρο και όχι μόνο;
Πρωτίστως με υγεία και με περισσότερη αισιοδοξία για όλους μας, ώστε να εξέλθουμε από την άνευ προηγουμένου αυτή κρίση. Ειδικά οι δικηγόροι επλήγησαν οξύτατα από την κρίση. Κυρίως οφείλουμε ως κλάδος να παρακολουθούμε τις τρέχουσες εξελίξεις με αυτοσυγκράτηση, αλλά και ετοιμότητα όπου απαιτείται να παραμερίσουμε τα αρνητικά συναισθήματα που μας κατακλύζουν και να εξερευνήσουμε τα ενδιαφέροντά μας και να μεταφέρουμε τη δικηγορία στον 21ο αι. και όχι να την ασκούμε με λογικές που προσιδιάζουν σε μία παρωχημένη σκέψη. Από το παρελθόν, διατηρούμε τα θετικά στοιχεία για να πορευόμαστε στο μέλλον.
Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον δικηγόρο για νομικής φύσεως ζητήματα πατώντας εδώ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Πάνος Γαλάνης, Νομοθεσία καλλυντικών προϊόντων και επαγγελματικό δίκαιο αισθητικού και συγγενικών επαγγελμάτων, Φυλάτος, 2020.
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
H Μαίρη Ελευθεριάδου είναι απόφοιτη του τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Διδάσκει γαλλικά και αγαπά τα ταξίδια, τα βιβλία και τη συγγραφή. Το νέο της βιβλίο «Το πιο μελωδικό ρεφρέν» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οσελότος. Στο Sociall.gr γράφει για θέματα που αφορούν τη λογοτεχνία.