Νατάσα Παυλίτσεβιτς: Σε μια άνιση κοινωνία η ουδετερότητα σημαίνει ότι είσαι με το μέρος των ισχυρών

Το πρώτο μυθιστόρημα της Νατάσας με τίτλο Κάπου αλλού που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bell κατόρθωσε να κερδίσει σύντομα τις καρδιές του αναγνωστικού κοινού, χάρη στην υπέροχη γραφή της. Έχοντας ήδη διακριθεί μέσω των διηγημάτων της σε πολλούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς εντός και εκτός Ελλάδας, θα κάνουμε μια ωραία συζήτηση για λογοτεχνία και όχι μόνο.

Σε ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου. Η αγαπημένη μου ερώτηση στους συγγραφείς είναι με ποια αφορμή κατάλαβαν ότι θέλουν να ασχοληθούν με τη συγγραφή. Για εσένα λοιπόν πότε ακριβώς ήταν αυτή η στιγμή και με ποια ερεθίσματα;

Εγώ σε ευχαριστώ για το βήμα! Πάντα μου άρεσε να γράφω και συμμετείχα όταν ήμουν 19 σε ένα διαγωνισμό συγγραφής που οργάνωσαν οι Συμπαντικές Διαδρομές. Όταν είδα τη διάκριση, απέκτησα την επιβεβαίωση που χρειαζόμουν για να πάρω το γράψιμο πιο σοβαρά. Συμμετείχα και σε άλλους διαγωνισμούς, διάβαζα με μεγαλύτερη προσήλωση και μπήκα στο forum φανταστικού sff.gr, όπου ήρθα σε επαφή με πολλούς επίδοξους συγγραφείς. Ακολούθησαν πολλά διηγήματα, κάποια από τα οποία εκδόθηκαν σε ανθολογίες, δύο μυθιστόρηματα που γράφτηκαν για εξάσκηση, και μετά το “Κάπου Αλλού”

• Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;

Ο άντρας μου, Κωνσταντίνος Κέλλης, είναι η κορυφή της λίστας. Αγαπώ τον τρόμο με καρδιά, κι ακριβώς έτσι γράφει. Το αγαπημένο μου μυθιστόρημα είναι το “Η σκιά στο σπίτι” αν κι έχω έντονα στο μυαλό μου και το “Αγίοι Τίποτα”. Επίσης ένα μυθιστόρημα της Ειρήνης Βαρδάκη, το “Ανάρμοστον εστι” έχει μείνει μαζί μου καιρό. Μου αρέσει και η γραφή του Βαγγέλη Γιαννίση, και λάτρεψα το τελευταίο μέρος από τα Σκοτεινά νερά του Δημήτρη Σίμου. Οπότε εκτός από τρόμο, αγαπώ τα ψυχολογικά θρίλερ και την αστυνομική λογοτεχνία.

• Το βιβλίο σου όπως αναφέρει και η περιγραφή μας ρίχνει στα σκοτεινά νερά του φανταστικού. Γιατί επέλεξες αυτό το είδος;

Το φανταστικό στοιχείο μου δίνει την ελευθερία να πλασσω μεταφορές που αναφέρονται στον δικό μας κόσμο. Στο «Κάπου Αλλού» το φανταστικό λειτουργεί σαν εκδήλωση των συναισθημάτων των χαρακτήρων. Μέσω αυτού μπόρεσα να μιλήσω για τις ερωτικές σχέσεις και τα προβλήματά τους. Αυτή η τεχνική βοηθάει να γίνει κοινωνικό σχόλιο, χωρίς να καταλήξει κήρυγμα.

Το Weird στο οποίο ανήκει το Κάπου Αλλού είναι ιδιαίτερο υποείδος αλλά είμαι σίγουρη ότι πολλοί αναγνώστες έχουν επαφή με αυτό. Είναι παρακλάδι του τρόμου αλλά δεν έχει σκοπό να τρομάξει, έχει σκοπό να παίξει με τη σχέση αληθινού και ψεύτικου. Το Weird ξεκινάει συνήθως από μια ρεαλιστική βάση σε ένα αστικό πλαίσιο και γλιστράει στο μη οικείο, χρησιμοποιώντας στοιχεία που συναντάμε στον τρομο και γενικά στο speculative fiction. Έτσι και το Κάπου Αλλού ξεκινάει από την ρεαλιστική κατάσταση ενός ζευγαριού που θα κάνει διακοπές σε ένα σπίτι. Απλά πράγματα! Οι χαρακτήρες όμως συνειδητοποιούν ότι το δασος, τα χωράφια και ο δρόμος έξω από το σπίτι αρχίζουν να αποτραβιούνται στο πουθενά, να τις αφήνουν όλο και πιο απομονωμένες. Εκεί έρχεται το σκοτεινό κομμάτι… Weird έχετε σίγουρα διαβάσει αν έχετε διαβάσει Stephen King, Clive Barker, Shirley Jackson και άλλους μεγάλους συγγραφείς.

• Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο της ιστορίας είναι πως οι ηρωίδες ανήκουν στην ΛΟΑΤ+ (LGBT+) κοινότητα. Τι ήταν αυτό που σε ενέπνευσε να γράψεις για εκείνες;

Η πρώτη μου ιδέα ήταν ένα σπίτι όπου το φυσικό περιβάλλον απομακρύνεται. Σκέφτηκα λοιπόν πώς μπορεί αυτή η κατάσταση να έχει όσο το δυνατόν περισσότερη ένταση. Σε ένα ζευγάρι έχεις μια διαρκή προσπάθεια στο να συνεννοηθείς με κάποιον άλλο, οπότε προσφέρεται ιδιαίτερα για δυνατές σκηνές. Μετά σκέφτηκα ότι ένα ζευγάρι που δεν έχει οικογενειακή υποστήριξη υποχρεούται να τα βγάλει πέρα μόνο του, ακόμη και σε κρίσιμες καταστάσεις.

Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα ανθρώπων που οι γονείς τους έκλεισαν την πόρτα γιατί έτυχε να αγαπήσουν άτομο στο λάθος φύλο, στη λάθος θρησκεία, στη λάθος “πλευρά”.

Επίσης αυτό θα μου έδινε την ευκαιρία για κοινωνικό σχολιασμό που θα έβγαινε οργανικά μέσα από τους χαρακτήρες, δίνοντας άλλο βάθος στο μυθιστόρημα.

•  Πόσο θεωρείς ότι απέχει να πάψει να αποτελεί «είδηση» οι κεντρικοί χαρακτήρες βιβλίων που ανήκουν σε αυτή την κοινότητα στην Ελλάδα;

Απέχουμε πολύ, αλλά ελπίζω να προλάβω να το δω κάποτε. Θα ήταν μεγάλη μου χαρά.

• Πιστεύεις ότι οι συγγραφείς πρέπει να αποκτούν φωνή σχετικά με τα κοινωνικά ζητήματα της καθημερινότητας;

Απολύτως. Πλέον δε με καλύπτει μια καλοδεμένη ιστορία αν ο συγγραφέας είναι ουδέτερος σε κοινωνικά ζητήματα. Γιατί σε μια άνιση κοινωνία η ουδετερότητα σημαίνει ότι είσαι με το μέρος των ισχυρών.

• Ποιος γραπτός τρόπος έκφρασης σε εκφράζει καλύτερα; Τα διηγήματα, τα μυθιστορήματα ή η αρθρογραφία;

Τα διηγήματα τα γράφω πολύ όταν θέλω να γράψω καθαρό τρόμο. Τα μυθιστορήματα μπαίνουν ευκολότερα στο weird γιατί εγώ προσωπικά το βρίσκω δύσκολο να κρατήσω μια έντονη τρομαχτική ατμόσφαιρα για 300 σελίδες. Από εκεί και πέρα έχω την τύχη να έχω γράψει κείμενα σε αρκετές ηλεκτρονικές σελίδες και πλέον να ζητάνε τη γνώμη μου για διάφορα επίκαιρα ζητήματα. Την προηγούμενη εβδομάδα όταν ξεκίνησε το φαινόμενο με τη γενναία Σοφία Μπεκατώρου, μου ζήτησαν να γράψω κάτι για την κακοποίησή κατά των γυναικών. Οπότε το να δίνω κείμενα σε σελίδες όταν όντως έχω κάτι να πω, είναι κάτι που με ευχαριστεί, κι ας μην νιώθω την καλλιτεχνική έκφραση που μου βγαίνει με τη λογοτεχνία.

• Θα ήθελες να δοκιμαστείς σε κάποιο διαφορετικό είδος; (πχ ποίηση)

Δεν αποκλειω Τίποτα. Θα ήθελα μάλιστα να δοκιμάσω να γράψω Ερωτικό μυθιστόρημα. Στη χώρα μας η Έλενα Αντωνίου είναι η βασίλισσα του είδους, και πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο του Κώστα Κρομμύδα που μου άρεσε πολύ, το “Μυρωδιά από Σανίδι”. Αυτοί οι συγγραφείς με εμπνέουν στο να σκέφτομαι για τον έρωτα, και ίσως μια μέρα να γράψω κάτι που να ανήκει καθαρά στο αισθηματικό είδος.

• Στην Σουηδία που ζεις η λογοτεχνία τι ρόλο παίζει; Ο κόσμος εκεί διαβάζει περισσότερο σε σχέση με την Ελλάδα;

Δεν ξέρω αν διαβάζουν περισσότερο ή λιγότερο. Πάντως διαβάζουν πολλά αστυνομικά και πολύ κίτρινο τύπο. Για πολύ καιρό στην Ελλάδα το βιβλίο συμβόλιζε ανώτερες τάξεις, ντεμέκ υψηλή κουλτούρα κι έτσι ακόμη κι όταν η τιμή του ήταν προσιτή, μεγάλο μέρος του κοινού προτιμούσε να δει μπάλα. Δε τους αδικώ.

Είναι ανάγκη να αποκαθηλώσουμε το βιβλίο από αυτό το απροσιτο σύμβολο τέχνης, ώστε να μπορεί ο κόσμος να το βάλει μέσα στην καθημερινότητά του.

Δεν υπάρχει για μένα «σκουπίδι» στη λογοτεχνία, όλα είναι περί ορέξεως κολοκυθόπιτα. Χαίρομαι με την επιτυχία κάθε βιβλίου, γιατί είναι θετική για το χώρο συνολικά.

Τι σχέδια έχεις για το μέλλον;

Έχω γράψει πρόσφατα κάποια διηγήματα. Ελπίζω κάπου να τα δούμε, σε λογοτεχνικά περιοδικά ή σε ανθολογίες. Είναι μεγαλεπήβολο σχέδιο το να γράψω μυθιστόρημα τώρα, καθώς έχουμε μωρά δίδυμα στο σπίτι, αλλά δεν αποκλείω τίποτα. Θα δουλεύω τις ιδέες μου κι ό, τι βρέξει ας κατεβάσει! Και πάλι σε ευχαριστώ για την όμορφη συνέντευξη.

Βιβλιογραφία
Νατάσα Παυλίτσεβιτς, Κάπου αλλού, Bell, 2020