Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου «Δεκαεπτά Κλωστές», ο Πάνος Δημάκης ξετυλίγει το νήμα μιας δολοφονίας που παρέμενε άγνωστη από το 1909.
Μια κατάδυση στον ψυχισμό ενός ανθρώπου που είχε όσα ήθελε στη ζωή του, ώσπου η απόρριψη και η αδικία που βιώνει τον στρέφουν ενάντια σε όλους και τον οδηγούν σε ένα από τα πιο ειδεχθή εγκλήματα που έχουν συμβεί στην Ελλάδα, μας παρουσιάζει στις «Δεκαεπτά κλωστές» (Κάπα Εκδοτική) ο Πάνος Δημάκης.
Ο συγγραφέας εμπνέεται και γράφει το πρώτο του λογοτεχνικό βιβλίο βασιζόμενος σε αληθινά γεγονότα που έλαβαν χώρα στα Κύθηρα, 111 χρόνια πριν, μεταφέροντας στο παρόν μια κοινωνική συμπεριφορά που παραμένει ίσως αναλλοίωτη στον χρόνο. Παρόλο που τον βλέπουμε για πρώτη φορά να δοκιμάζεται σε αυτό το είδος, ο κ. Δημάκης έχει εκδώσει μεταξύ άλλων και ένα λεξικό για το βερβενιώτικο ιδίωμα συμβάλλοντας παράλληλα στη διατήρηση της γλωσσικής μνήμης. Η αγάπη του για τις λέξεις δεν φαίνεται, όμως, να έχει σύνορα αφού γνωρίζει οκτώ γλώσσες.
Ο Πάνος Δημάκης μας μίλησε για το πώς ανακάλυψε την ιστορία που συγκλόνισε την τοπική κοινωνία, τις προκλήσεις που συνάντησε στη μεταφορά της στο χαρτί, το κατά πόσο ο κόσμος σήμερα εξακολουθεί να κατακρίνει ότι δεν ταιριάζει στην ηθική του, ενώ αναφέρεται και στα μελλοντικά του σχέδια.
Πώς μάθατε για την ιστορία αυτή και ποτέ καταλάβατε ότι θα αποτελούσε αφορμή για να γίνει βιβλίο;
Πριν δυο χρόνια βρέθηκα στα Κύθηρα στο χωριό Καλοκαιρινές, όπου μου διηγήθηκαν μια συγκλονιστική ιστορία. Έμεινα άναυδος με τη σκληρότητα του εγκλήματος αλλά και με τους λόγους που οδήγησαν τον δολοφόνο να φτάσει σε αυτό το σημείο. Σε όσους την αφηγήθηκα γεννήθηκαν τα ίδια ή παρόμοια συναισθήματα και τότε αποφάσισα ότι έπρεπε να τη γράψω για να πω μια ιστορία που έγινε πριν έναν αιώνα αλλά δεν μπορεί να ξεχαστεί γιατί ο κόσμος δεν άλλαξε πολύ από τότε. Ήταν το έναυσμα να μιλήσω για την ηθική, τη μοίρα, την αδικία, την ύβρη, τη νέμεση και την κάθαρση.
Ποιες ήταν οι προκλήσεις που έπρεπε να ξεπεράσετε στην καταγραφή των γεγονότων;
Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να μην ηρωοποιήσω έναν δολοφόνο, ένα σύνηθες φαινόμενο στη λογοτεχνία ή τον κινηματογράφο. Ο Καστελάνης είναι ταυτόχρονα θύτης και θύμα και αυτή η διττή του ταυτότητα ήταν κάτι που έπρεπε να λάβω υπόψη σοβαρά για να μη δοθεί μια μονόπλευρη αφήγηση του γεγονότος. Παρόλο που πολλοί αναγνώστες μού αναφέρουν ότι “πόνεσαν” τον Καστελάνη, λόγω της συνεχιζόμενης αδικίας που υπέστη, θεώρησα υποχρέωσή μου να γράψω μακροσκελώς και την ιστορία των θυμάτων, ως ένα είδος φόρου τιμής. Επίσης, έκανα ενδελεχή έρευνα σχετικά με τη γεωγραφία του χώρου, τη γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, τα φαγητά και την αρχιτεκτονική του νησιού, ώστε να πλησιάσω όσο περισσότερο γίνεται στην ιστορική πραγματικότητα, βουτώντας στη μυθοπλασία όταν έπρεπε να φτιάξω χαρακτήρες και να αποτυπώσω τις σκέψεις και τα όνειρά τους.
Τι μας διδάσκει η ιστορία αυτού του ανθρώπου;
Κάθε άνθρωπος φτιάχνει τη δική του μικρή, προσωπική ηθική και σύμφωνα με αυτήν πορεύεται στη ζωή και την κοινωνία. Η ηθική που διαμορφώνεται από κοινού κρατάει τον κόσμο σε τάξη και δεν αφήνει τους ανθρώπους να γίνουν θηρία, όμως συχνά αυτή αποτελεί τροχοπέδη ή και καταστροφή για κάποιους, επειδή παρεκκλίνουν από τη νόρμα και πλέον γίνονται απόβλητοι, ακόμα και χωρίς οι άλλοι να εξετάσουν βαθιά το θέμα. Το σημαντικό είναι αυτή η ηθική που φτιάχνει ο καθένας να μην βλάπτει και περιορίζει τον συνάνθρωπο. Συνεπώς, η ιστορία των ‘’Δεκαεπτά Κλωστών’’ μάς διδάσκει ότι είναι απαραίτητος ο σεβασμός στις επιθυμίες των άλλων που δεν καταστρατηγούν τις δικές μας ελευθερίες.
Έχουν αλλάξει πολύ σήμερα οι κοινωνίες σε σχέση με το 1909 όσον αφορά την κακόβουλη κριτική και το κουτσομπολιό;
Θα έλεγα ότι δυστυχώς όχι. Θα περίμενε κανείς ότι μετά από 111 χρόνια οι άνθρωποι δεν θα έδιναν τόση σημασία στις φήμες και δεν θα διέδιδαν με τόση ευκολία μη διασταυρωμένες ειδήσεις και ψεύδη. Μα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, με μια ισχύ που δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ στο παρελθόν. Τα fake news διασπείρονται και αναπαράγονται άκριτα, το διαδικτυακό bullying οδηγεί ανθρώπους στην αυτοκτονία. Ακόμα και στο επίπεδο της γειτονιάς, οι άνθρωποι καταδικάζουν τις επιλογές των γειτόνων και των συγγενών τους, όταν δεν συμφωνούν με τον δικό τους ηθικό κώδικα, τον όποιον πολύ συχνά παραβιάζουν οι ίδιοι στα κρυφά.
Είστε ένας άνθρωπος που ασχολείται με τις λέξεις και ετυμολογικά αλλά και σε επίπεδο λογοτεχνίας. Πού θέλετε να σας οδηγήσει το μέλλον;
Οι λέξεις διαθέτουν για μένα μια δύναμη απύθμενη. Κρύβουν μέσα τους το παρελθόν, τραγουδούν το σήμερα και θα οικοδομήσουν την έκφραση του μέλλοντος. Η εμβάθυνση στη σημασία των λέξεων είναι ένα γοητευτικό ταξίδι. Αυτήν την περίοδο, για παράδειγμα, μαθαίνω την κυπριακή διάλεκτο, που είναι ένας θησαυρός γνώσης. Όμως οι λέξεις, όταν σπάζουν τη φυλακή των δοντιών, το ομηρικό “έρκος οδόντων”, δίνουν φωνή στα πάντα, λες και οι σκέψεις στερεοποιούνται και από άυλες ιδέες γίνονται απτά μνημεία της ζωής. Θα ήθελα στο μέλλον οι λέξεις να συνεχίσουν να μου αποκαλύπτουν τα μυστικά τους και να με βοηθούν να εκφράσω αυτό που ακριβώς θέλω να αποτυπώσω στο χαρτί.
INFO
Πάνος Δημάκης, Δεκαεπτά Κλωστές, Κάπα Εκδοτική, 2020
H συνέντευξη μας αυτή δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Μακεδονία στις 15-16/08/2020
Αν σας ενδιαφέρουν παρόμοια άρθρα για το Βιβλίο και τον Πολιτισμό, ακολουθήστε μας σε Facebook, Instagram ή κάντε εγγραφή στο Newsletter μας!
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
O Αλέξανδρος Παντελάκης είναι απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Γράφει στην Εφημερίδα Μακεδονία, ασχολείται με το blogging και τον εθελοντισμό. Εργάζεται στο τμήμα marketing εταιρείας που δραστηριοποιείται στον χώρο της εκπαίδευσης και της εύρεσης εργασίας.