Stuart McBratney: “Να εργάζεστε σκληρά… να μαθαίνετε από τα λάθη σας”

Dr Stuart McBratney, Lecturer, School of Creative Industries. Pic taken for Dr McBratney’s webpage by Eddie O’Reilly, Marketing and Communications, July 3, 2020.

Ο δημοφιλής Αυστραλιανός σκηνοθέτης, Stuart McBratney, μιλά στο Sociall.gr για την επιτυχημένη πορεία του στο κινηματογράφο και την πρόσφατη ταινία του με τίτλο “Don’t read this on a plane”. Δε διστάζει, ακόμη, να δώσει συμβουλές σε φιλόδοξους σκηνοθέτες, καθώς και να αποκαλύψει τα μελλοντικά του σχέδια!

Κύριε McBratney, σας ευχαριστώ που αφιερώσατε λίγο χρόνο από το πρόγραμμά σας για να μιλήσετε για τη νέα σας ταινία “Don’t read this on a plane”.

Xαρά μου! Ευχαριστώ που με δεχτήκατε!

Πώς προέκυψε η ιδέα της ταινίας;

Μία από τις επιρροές γι’ αυτή την ταινία ήταν η εμπειρία, που αποκόμισα μέσα από κινηματογραφικά φεστιβάλ για την προώθηση της προηγούμενης ταινίας μου, ”Pop-Up”. Έγινε δεκτή σε 22 διεθνή φεστιβάλ. Επισκέφθηκα περίπου τις μισές χώρες του πλανήτη, στις οποίες διέκρινα ένα τεράστιο φάσμα μεταξύ καταπληκτικών και όχι-τόσο-καταπληκτικών φεστιβάλ. Αυτά τα όχι και τόσο καταπληκτικά φεστιβάλ, συνέβαλαν στη δημιουργία της ταινίας. Για παράδειγμα, κάποια στιγμή πέταξα στην άλλη άκρη του κόσμου, έφτασα στην προβολή και με λύπη διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε κυριολεκτικά κανείς εκεί. Τότε, ο διοργανωτής είπε: “Σίγουρα την προβολή;”. Κι εγώ απάντησα “Απ’ τη στιγμή, που δεν ήρθε κανένας, δεν έχει νόημα”. Αλλά, αντί να αναστατωθώ, είπα στον εαυτό μου: “Ξέρεις κάτι; Αυτό είναι κάπως ωραίο. Μπορώ να το μετατρέψω σε κάτι. Αντί να γράψω ένα σενάριο για έναν κινηματογραφιστή, που πηγαίνει σε ένα μάτσο κακά φεστιβάλ, έβαλα στη θέση του μια συγγραφέα, που επισκέπτεται διάφορα βιβλιοπωλεία. Αυτό μου φάνηκε πιο ενδιαφέρον οπτικά. Στη συνέχεια, ήρθα σε επαφή με μερικά από τα πιο όμορφα βιβλιοπωλεία της Ευρώπης και ευτυχώς αρκετά συμφώνησαν να εμφανιστούν στην ταινία.


Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;

Ήταν μια ανεξάρτητη ταινία χαμηλού προϋπολογισμού, οπότε δεν μπορούσαμε να δαπανήσουμε περισσότερα χρήματα. Αν κάτι δεν λειτουργούσε σωστά, έπρεπε να προσαρμοστούμε. Όπως η σκηνή στη Σαντορίνη. Θα ήταν τέλεια αν είχε ήλιο, αλλά ήταν νεφελώδης. Είχαμε μόνο δύο μέρες στη διάθεσή μας και δεν υπήρχε εναλλακτική λύση. Όμως, θα μπορούσε να είναι χειρότερα. Θα μπορούσε να είχε βρέξει! Ήμουν ο σεναριογράφος, ο διευθυντής παραγωγής, ενώ είχα επίσης αναλάβει και διοικητικά καθήκοντα. Μετά το τέλος των γυρισμάτων, αγόραζα συχνά γεύμα για όλους από το κοντινότερο εστιατόριο, όπως πίτσα, ζυμαρικά ή ψητό κοτόπουλο. Δεν είχαμε βοηθούς για να φορτώσουμε πράγματα σε φορτηγά. Δεν πετούσαμε σε διακεκριμένη θέση. Αναζητούσαμε κάτι πιο οικονομικό. Ορισμένες φορές, καθόμασταν στο διάδρομο ή στριμοχνώμασταν στα καθίσματα. Όλα τα σύνεργα ήταν στοιβαγμένα στις προσωπικές αποσκευές, όπως και τα ρούχα, που φορούσε η πρωταγωνίστρια. Ένα από τα πιο τρελά πράγματα, που κάναμε ήταν να υποθέσουμε ότι θα μπορούσαμε να στρατολογήσουμε κάτι πρόσθετο για τις σκηνές των βιβλιοπωλείων κατά την άφιξή μας. Αυτό ήταν ένα τεράστιο ρίσκο, διότι θα μπορούσαμε να καταλήξουμε με κενές θέσεις. Αλλά κάπως τα βολέψαμε.

Η εξάντληση ήταν πιθανότατα η μεγαλύτερη πρόκληση, που έπρεπε να ξεπεράσουμε Σκεφτείτε πόσο κουραστικό είναι να ταξιδεύεις μόνο μία φορά – τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά.

Πετούσαμε σε διαφορετική χώρα κατά μέσο όρο κάθε 4 ημέρες, αλλά δεν παραπονιέμαι. Ήταν μια καταπληκτική εμπειρία. Και σίγουρα δεν μπορεί να επαναληφθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας!

Stuart McBratney 2
Stuart McBratney


Πώς ήταν η συνεργασίας με τους ηθοποιούς

Οι ηθοποιοί που εμφανίστηκαν στο “Don’t read this on a plane” ήρθαν από όλη την Ευρώπη και την Αυστραλία. Και ήταν όλοι φανταστικοί! Προσπαθώ να επιλέγω σπουδαίους ηθοποιούς και στην συνέχεια, τους αναθέτω να κάνουν το καλύτερο που μπορούν. Θα τους καθοδηγήσω λίγο όπως απαιτείται, αλλά σε μεγάλο βαθμό τους δίνω την ελευθερία  να δώσουν τη δική τους ερμηνεία όσον αφορά το σενάριο. Σκεφτείτε το έτσι – αν μια σκηνή απαιτούσε έναν επαγγελματία χορευτή σε μια ταινία, δεν θα προσπαθούσα ποτέ να τους μάθω να χορεύουν. Απλά θα προσλάμβανα τον καλύτερο χορευτή, θα δούλευα μαζί του σε σχέση με το τι χρειάζεται μια σκηνή και μετά θα τον τραβούσα το πλάνο με σκοπό να αιχμαλωτίσω τη μαγεία του.

Ο χρόνος, επίσης, παίζει ζωτικό ρόλο όταν φτιάχνεις μια indie ταινία. Δεν είχα την πολυτέλεια να συνομιλώ συχνά με τους ηθοποιούς, επειδή έπρεπε να στήσω τον φωτισμό ή μιλούσα στο τηλέφωνο γιατί κάποιος έχασε τη πτήση του. Ήμουν τυχερός που δούλεψα με επαγγελματίες. Έρχονταν στο γύρισμα γνωρίζοντας τα λόγια τους και μας έδωσαν άρτιες ερμηνείες.

Σε τι διαφέρει η ολοκληρωμένη ταινία από την αρχική εικόνα;

Πίστευα ότι θα μπορούσαμε να φτιάξουμε κάτι όμορφο. Αλλά μια ταινία θα εξελίσσεται πάντα ως αποτέλεσμα των τοποθεσιών, της απόδοσης, της εκπομπής, της κινηματογράφησης, του καιρού και του καθημερινού προγράμματος. Και η ιστορία τελειοποιείται μόνο όταν τελειώσει η μίξη του ήχου, γιατί μπορεί να υπάρξει κάποια μικρή αλλαγή – κάποια φωνή στο ραδιόφωνο ή κάτι τέτοιο – που να αλλάζει τις λεπτομέρειες λίγο. Μία από τις σκηνές που δεν έβαλα στην τελική περικοπή, γυρίστηκε σε μια όμορφη γέφυρα στη Βενετία. Περάσαμε κυριολεκτικά μισή μέρα σε αυτό το όμορφο μέρος, αλλά στην επεξεργασία, έκοψα εντελώς τη σκηνή. Απλά δεν δούλεψε. Κινηματογραφείς, ελπίζεις για το καλύτερο και μετά όταν είσαι στη σουίτα επεξεργασίας, δεν έχει σημασία τι είδους αίμα, ιδρώτας και δάκρυα θα στάξεις για να αποκτήσεις τις λήψεις. Αν δεν λειτουργεί στην επεξεργασία, πρέπει να την αφήσεις εντελώς. Ένα από τα δύσκολα πράγματα σχετικά με τη δημιουργία ταινιών είναι να πρέπει να κάνουμε ρυθμίσεις στην πτήση.

Ένα παράδειγμα αυτού ήταν όταν περιμέναμε 200 επιπλέον ανθρώπους να εμφανιστούν για το μεγάλο φινάλε μας στο Κρατικό Θέατρο της Oradea. Δυστυχώς, μόνο 20 εμφανίστηκαν.

Έτσι έπρεπε να τους ανακατεύουμε σε διαφορετικές θέσεις για κάθε λήψη, κινηματογραφώντας τους ίδιους ανθρώπους από όλες αυτές τις διαφορετικές γωνίες. Αλλά τελικά ενώθηκε. Προσαρμοστήκαμε σ’ αυτή τη πρόκληση και το σκηνικό λειτούργησε.


Είστε ικανοποιημένος με την κριτική που δεχτήκατε;

Ορισμένες κριτικές ήταν εξαιρετικά θετικές σχετικά με το “Don’t read this on a plane” . Άλλοι έδωσαν δυσμενείς κριτικές. Άλλοι το μισούν. Είναι θέμα γούστου. Η ταινία δεν κινείται σαν ένα blockbuster δράσης. Δεν υπάρχουν ελικόπτερα που εκρήγνυνται ή καταδιωκτικά αυτοκίνητα. Αντ’ αυτού, υπάρχουν μεγάλες τηλεφωνικές κλήσεις , χωρίς ούτε μία επεξεργασία. Υπάρχουν σκηνές όπου δεν συμβαίνουν πολλά, αλλά είσαι κολλημένος με αυτόν τον χαρακτήρα σε μια λιγότερο από τέλεια κατάσταση. Καταλαβαίνω ότι δεν είναι για ανθρώπους με μη διευρυμένη προσοχή. Είναι για τους ανθρώπους που μπορούν να εκτιμήσουν μια ταινία που κινείται με ελεύθερο ρυθμό. Μια από τις καλύτερες ταινίες που έχουν γίνει ποτέ είναι το ‘’Tokyo story‘’. Σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα, είναι τόσο αργό — είναι σα μια στάσιμη ζωή. Αλλά αν μπορείς να προσαρμοστείς στο ρυθμό, τότε το να το βλέπεις μπορεί να είναι μια πραγματικά όμορφη και εντυπωσιακή εμπειρία. Όχι ότι θα σύγκρινα το έργο μου μ’ ένα τέτοιο αριστούργημα. Απλά λέω ότι δεν χρειάζεται κάθε ταινία να είναι γεμάτη από μεγάλες αλλαγές και στροφές.

Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με την σκηνοθεσία; 

Όταν ήμουν 7 χρονών, πήγα να δω το ‘’Empire strikes back‘’  στον κινηματογράφο. Κάτι ενεργοποιήθηκε στον εγκέφαλό μου τη στιγμή που η ταχύτητα του Λουκ για το χιόνι, πετάχτηκε κάτω από τα πόδια του ΑΤ-ΑΤ. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, βυθίστηκα σ’ αυτή την πραγματικότητα. Και μου ήρθε μια επιφοίτηση.

Ήξερα πως ήθελα να περάσω τη ζωή μου… να γίνω σκηνοθέτης. Έτσι άρχισα να αφιερώνομαι σ’ αυτόν τον στόχο. Ήταν ένα μακρύ, δύσκολο ταξίδι με πολλά σκαμπανεβάσματα, αλλά είμαι χαρούμενος με την απόφασή μου να επιδιώξω το όνειρο.


Μπορείτε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες μας την καλύτερη στιγμή της καριέρας σας;

Έχουν υπάρξει πολλές ξεχωριστές στιγμές από τότε που άρχισα να ασχολούμαι fulltime με την σκηνοθεσία πριν από 16 χρόνια. Το να μου ζητηθεί να κάνω τηλεοπτικές διαφημίσεις για το McDonalds και την Honda ήταν ένα μεγάλο βήμα στην καριέρα μου, αλλά οι φιλοδοξίες μου ήταν πάντα να κάνω ταινίες μεγάλου μήκους. Από την άποψη της συγκεκριμένης εξέλιξης της σταδιοδρομίας που σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά, προφανώς και μου έρχεται στο μυαλό η διασφάλιση της εκπροσώπησης του Hollywood. Αυτό συνέβη όταν έκανα την 2η ταινία μου, ‘’Pop-up’’, τέσσερα χρόνια πριν. Το ‘’Pop-up’’ ήταν η δημιουργική δουλειά που έκανα για το διδακτορικό μου, το οποίο ολοκλήρωσα στο Πανεπιστήμιο του Newcastle στην Αυστραλία. Ως αποτέλεσμα, η λήψη του διδακτορικού, επέφερε πολύ καλό αποτέλεσμα. Τώρα, είμαι λέκτορας και ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο του Newcastle. Πρόσφατα, διεξήχθη μια προβολή του ‘’Don’t read this on a plane‘’ για τους συναδέλφους μου – όλους τους ακαδημαϊκούς της Σχολής Creative Industries. Μετά την προβολή, μου έδωσαν ένα θερμό χειροκρότημα . Ήταν η μόνη φορά στη ζωή μου που συνέβη ποτέ. Το είχα δει στις ταινίες, αλλά πάντα συνέβαινε σε φανταστικούς χαρακτήρες. Ήταν λοιπόν τεράστια τιμή να υποκλίνομαι μπροστά τους όλο το βράδυ.

Ποιες ήταν οι πιο επιδραστικές ταινίες για εσάς και γιατί;

Αν έπρεπε να ονομάσω μια ταινία που ενέπνευσε το ’’Don’t read this on a plane’’, πιθανότατα θα έλεγα το ‘’Lost in translation’’, το οποίο γράφτηκε και σκηνοθετήθηκε από τη Sofia Coppola. Το αναφέρω αυτό λόγω της διάθεσης, λόγω των ταξιδιωτικών στοιχείων, λόγω της γυναίκας πρωταγωνίστριας που βρίσκεται σε μακρινή χώρα, ενώ αντιμετωπίζει προκλήσεις στις σχέσεις της. Αλλά έχει και έναν συναισθηματικό πυρήνα, που δεν μπορείς να απλώσεις χέρι πάνω του. Είναι μοναδικό συναίσθημα να βλέπεις την ταινία. Νιώθεις μια κάθαρση. Παρά την παντελή έλλειψη μεγάλων σκηνών δράσης ή κατασκοπείας ή πιστολιών, είναι ακόμα εξαιρετικά συναρπαστική. Ένας σκηνοθέτης που με ενέπνευσε πολύ πρόσφατα ήταν ο Richard Linklater. Λατρεύω την τριλογία του ‘’Before’’- το γεγονός ότι υπάρχουν μόνο δύο άνθρωποι, που τριγυρνούν και μιλούν. Και αυτό ήταν. Είναι τόσο απλό, αλλά το βρίσκω τόσο συναρπαστικό. Θέλω να γνωρίσω αυτούς τους ανθρώπους. Θέλω να τους ακολουθήσω στη ζωή τους και όταν περάσει μιάμιση ή δύο ώρες, να πω : “Τι θα συμβεί στη συνέχεια;’’ Πέρασα λίγο ποιοτικό χρόνο με αυτούς τους ανθρώπους. Και είναι άνθρωποι που θέλω στη ζωή μου”.


Έχετε κάποια συμβουλή για φιλόδοξους σκηνοθέτες;

Να εργάζεστε σκληρά, να μένετε συγκεντρωμένοι, να δημιουργείτε ταινίες και να μαθαίνετε από τα λάθη σας. Έκανα 10 ταινίες μικρού μήκους πριν κάνω την πρώτη μου ταινία, το ‘’Spudmonkey’’ το 2000. Ήταν μια πλήρης αποτυχία και δεν οδήγησε πουθενά. Έπειτα, υπήρχε ένα χάσμα περίπου 13 ετών πριν κάνω άλλη ταινία. Αλλά κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, έκανα 500 διαφημίσεις και μια τηλεοπτική σειρά. Έτσι, μέχρι τότε ένιωθα ότι είχα μια ιστορία να πω. Το χάσμα λειτούργησε υπέρ του ‘’Pop-up‘’— μου επέτρεψε να ωριμάσω ως κινηματογραφιστής και να βρω τη φωνή μου.

Είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε την κινηματογραφική καριέρα ως μαραθώνιο, όχι ως ένα αργό βήμα. Θα χρειαστούν χρόνια και χρόνια για να φτάσετε οπουδήποτε.

Ακόμα και όταν έχετε σκηνοθετήσει 500 τηλεοπτικές διαφημίσεις, 3 κινηματογραφικές ταινίες και 1 τηλεοπτική σειρά όπως εγώ, θα υπάρξουν ακόμα πολλά εμπόδια. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να διδασκόμαστε από αυτά. Χρησιμοποιήστε αυτές τις αποτυχίες για να διορθώσετε την πορεία σας. Εάν αντλήσετε ένα μάθημα από κάποια πλευρά της παραγωγής μιας ταινίας, τότε χρησιμοποιήστε το για να καθοδηγήσετε την κατεύθυνση του επόμενου έργου σας. Να είστε επικεντρωμένοι στο στόχο και να προσαρμόζετε την πορεία σας. Αλλά πάνω από όλα, να είστε ευγενικοί. Να είστε φιλόδοξοι όσο πρέπει, αλλά μην πατάτε τα δάχτυλα κανενός για να φτάσετε εκεί. Αν το κάνετε κατά λάθος, τότε ζητήστε συγγνώμη. Και μην φοβάστε να πείτε σε κάποιον ότι κάνει καλή δουλειά. Οι περισσότεροι άνθρωποι σπάνια το ακούν αυτό, οπότε μπορεί πραγματικά να κάνει τη διαφορά.

Μπορείτε να μας μιλήσετε για τα μελλοντικά σας σχέδια;

Η επόμενη ταινία μου λέγεται “Long Thought Lost”. Πρόκειται για ένα μυστηριώδες άλμπουμ, το οποίο βρίσκει ένας άντρας σε μια σοφίτα. Η αναζήτησή του για τις ρίζες του, τον αναγκάζει να αμφισβητήσει την ταυτότητά του. Από διαρθρωτική άποψη, 4 άτομα βρίσκονται όλοι σε τεταμένη και περίπλοκη κατάσταση. Η ταινία εξερευνά τις διασυνδεδεμένες στιγμές που τις φέρνουν όλες μαζί. Αρχικά είχα προγραμματίσει να κάνω το ‘’ Long Thought Lost’’ κατά τη διάρκεια των διακοπών των Χριστουγέννων 2020-2021, αλλά η πανδημία με ανάγκασε να αναβάλω το γύρισμα μέχρι το 2021-2022. Έτσι, θα χρησιμοποιήσω αυτό το χρόνο για να τελειοποιήσω το σενάριο και να συγκεντρώσω κάποια χρήματα. Είμαστε σε επιφυλακή για ένα σπουδαίο καστ, οπότε μπορείτε να επικοινωνήσετε ελεύθερα μέσω της ιστοσελίδας μας.

*Η ταινία ‘’Don’t read this on a plane‘’ απέκτησε πρόσφατα διανομή στις ΗΠΑ, online και σε DVD από την Gravitas Ventures*


Αν σας ενδιαφέρουν παρόμοια άρθρα για τον Κινηματογράφο και τον Πολιτισμό, ακολουθήστε μας σε FacebookInstagram ή κάντε εγγραφή στο Newsletter μας!

Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά

Ηθοποιοί στέλνουν το δικό τους μήνυμα για την παγκόσμια ημέρα θεάτρου
Χριστίνα Μαραγκάκη: "Είμαστε μια γενιά που αρέσκεται στην ευκολία της επιφανειακότητας των social me...
''Gotham'': Η σειρά που πρέπει να δει κάθε φαν του Batman
Το ''Μινόρε'' καταφτάνει στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες
Φανή Οιχαλιώτη: "Μου αρέσει να δημιουργώ καινούριες ιστορίες για να δραπετεύσω από την καθημερινότητ...
Σοφία Στυλιανού: "Στο θέατρο μπορώ να ονειρεύομαι, να αλλάζω και να τολμώ διαρκώς"
Γεωργία Κρίκη: "Οι σκέψεις μου είναι μόνο εικόνες. Σκέφτομαι με εικόνες και όχι με λέξεις"
Eυτυχία Μαρτινίδου: ''Τα όνειρα, οι ιδέες και η ελπίδα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ουσίας και ...
''Προσοχή: Εκτελούνται έργα'' στο Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο ''Εμπρός''
''Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι'': Το βιβλίο-σταθμός στη λογοτεχνική καριέρα του Όσκαρ Ουάιλντ