Αθηνά Μαλαπάνη: “Πρέπει να δείξουμε στα παιδιά ότι πρέπει να μιλάμε αν υποστούμε σεξισμό”

Η Αθηνά Μαλαπάνη, εκτός από φιλόλογος με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλασσική Φιλολογία, είναι και μια ταλαντούχα συγγραφέας. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οσελότος το νέο της βιβλίο, με τίτλο Σπάσε την πατριαρχία, μια συλλογή διηγημάτων απίστευτα επίκαιρη. Ας την γνωρίσουμε καλύτερα μέσω της συνέντευξης μας.

Αθηνά μου, σε ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου!

Καλησπέρα, Μαίρη και σε ευχαριστώ πολύ κι εγώ για την προθυμία σου να κάνουμε μια τόσο όμορφη συζήτηση!

Πώς θα παρουσίαζες με δικά σου λόγια την κεντρική ιδέα του έργου σου;

Το βασικό θέμα του έργου μου είναι η πατριαρχία, δηλαδή τα έμφυλα στερεότυπα και η έμφυλη βία που ασκείται τόσο σε γυναίκες όσο και σε άντρες -ετεροφυλόφιλους και ομοφυλόφιλους- και μπορεί να οδηγήσει από την υποτίμηση και την προσβολή ως τον θάνατο. Η πατριαρχία είναι μία κοινωνική μάστιγα της εποχής μας, καθώς γυναίκες περισσότερο, αλλά και άντρες μπορεί να υποστούν την καταπίεση λόγω κοινωνικών στερεοτύπων που τους επιβάλλονται και τους περιορίζουν την ελευθερία για το πώς να ζήσουν, να συμπεριφερθούν και γενικότερα, να κάνουν τις επιλογές τους.

Η υπερβολή και ο φανατισμός της καταπίεσης μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στη βία και τον θάνατο.

Με ποια αφορμή αποφάσισες να το γράψεις;

Η αφορμή ήταν τα τόσα σκάνδαλα κακοποίησης κάθε είδους -σεξουαλική, σωματική, λεκτική, ψυχολογική- που ήρθαν στην επιφάνεια στον αθλητικό και καλλιτεχνικό χώρο. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η αρχική ιδέα αυτού του βιβλίου ήταν η γυναικεία κακοποίηση. Ωστόσο, στη συνέχεια διεύρυνα το θέμα για να μπορώ να συμπεριλάβω και τα στερεότυπα και την έμφυλη βία που ταλανίζει και τους άντρες, όπως απέδειξε άλλωστε η ίδια η πραγματικότητα. Εντούτοις, η ιδέα για ένα βιβλίο αποκλειστικά αφιερωμένο στη γυναικεία κακοποίηση δεν έχει φύγει από το μυαλό μου και εύχομαι να μπορέσω να την υλοποιήσω κάποια στιγμή στο μέλλον.

Ποιο ήταν το ωραιότερο σχόλιο που έχεις ακούσει για το έργο σου;

Έχω ακούσει πολλά και ωραία σχόλια, η αλήθεια είναι! Μου αρέσει που πολλοί αναγνώστες και κριτικοί του βιβλίου αναγνωρίζουν την ευρύτητα της θεματολογίας της πατριαρχίας, αλλά και την απλότητα και περιεκτικότητα του λογοτεχνικού λόγου μου.

Ως εκπαιδευτικός, τι μέτρα θεωρείς πως θα έπρεπε να πάρει η κοινωνία προκειμένου να πάψει να είναι συχνό φαινόμενο ο σεξισμός;

Κατ’ αρχήν, να διδάσκει το σχολείο τον σεβασμό ανάμεσα στα δύο φύλα, όχι απαραίτητα με ξεχωριστό μάθημα, αλλά μέσα από διάφορες, απλές αφορμές. Επίσης, να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο τα αγόρια και τα κορίτσια και να υπάρχουν οι ανάλογες ποινές όταν παρατηρηθεί σεξιστική συμπεριφορά κάποιου μαθητή/μαθήτριας απέναντι σε έναν άλλον/σε μια άλλη μαθητή/μαθήτριας. Επίσης, ποινές και επιπλήξεις πρέπει να υπάρχουν και σε εκπαιδευτικούς που μπορεί να δείχνουν σεξιστική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

Τέλος, χρειάζεται η ενημέρωση των παιδιών και μπορεί να γίνει πολύ εύκολα και κυρίως, βιωματικά μέσα από παρακολούθηση ομιλιών και ημερίδων σχετικών με το θέμα. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν πολλά σχετικά βιντεάκια στο διαδίκτυο με τέτοιες ομιλίες, ειδικά με σχετικές ομιλίες του TedEx. Προσωπικά, τα έχω χρησιμοποιήσει κι εγώ.

Κυρίως όμως, πρέπει να δείξουμε στα παιδιά ότι πρέπει να μιλάμε αν υποστούμε σεξισμό ή κάθε είδους κακοποίηση και προσβλητική συμπεριφορά και να μην την ανεχόμαστε ποτέ και για κανέναν λόγο. Να μην φοβόμαστε να μιλήσουμε ούτε να έχουμε στον νου μας τι θα πει ο κόσμος!

Τι είναι αυτό που θα άλλαζες στην εκπαίδευση;

Αρχικά θα άλλαζα τον τρόπο που διδάσκονται κάποια μαθήματα, προσθέτοντας τις νέες τεχνολογίες όπου και όποτε χρειάζεται. Επίσης, θεωρώ ότι σε πολλές περιπτώσεις πρέπει να υπάρχει μια καλύτερη επικοινωνία με τους γονείς και να τίθενται πιο αυστηρά όρια σε κάποιες περιπτώσεις για την καλύτερη προστασία των παιδιών. Τέλος, πρέπει να μαθαίνουμε τα παιδιά να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και να μάθουν να πειθαρχούν. Το σχολείο, όπως και ο αθλητισμός, μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωση ήθους και αυτοπειθαρχίας.

Τι έχεις αποκομίσει από τις σπουδές σου στη Φιλολογία;

Δυστυχώς, όχι και πολλά πράγματα. Απλώς, ίσως τονώθηκε λίγο η αγάπη μου για τη λογοτεχνία -αν και αυτήν την αγάπη την είχα πάντοτε- και φυσικά, έχω ένα πτυχίο κι ένα μεταπτυχιακό για να μπορώ να διεκδικώ μια θέση εργασίας και να βγάζω τα προς το ζην.

Πολλοί εκπαιδευτικοί αγαπάμε τη συγγραφή. Πού λες ότι οφείλεται αυτή η αγάπη και αρκετοί από εμάς αποφασίζουμε να δοκιμαστούμε συγγραφικά;

Κυρίως εκπαιδευτικοί που έχουν κάνει φιλολογικές σπουδές αγαπάμε τη συγγραφή! Πιστεύω ότι οφείλεται στην επαφή μας με τη λογοτεχνία μέσα από τη σχολή, αλλά και λόγω της γλωσσικής μας κατάρτισης. Επιπλέον, πολλοί συνάδελφοι στρέφονται στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία λόγω του ότι θέλουν μέσα απο αυτήν να διδάξουν και να μεταφέρουν μηνύματα στα παιδιά, αλλά με έναν πιο ενδιαφέροντα, όμορφο και ελκυστικό τρόπο.

Πώς μπορούμε να μεταφέρουμε την αγάπη για το βιβλίο σε ένα παιδί και σε έναν έφηβο;

Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας αποτελεί ένα σημαντικό ζήτημα στη σύγχρονη εκπαίδευση και κανονικά, πρέπει να απασχολήσει και τη σημερινή οικογένεια. Αρχικά, θεωρώ ότι πρώτα από όλα και πάνω από όλα,

πρέπει τα παιδιά να λάβουν παραδείγματα ανάγνωσης και επαφής με τη λογοτεχνία μέσα από την οικογένεια και το οικείο περιβάλλον του παιδιού.

Αν το παιδί δεν βλέπει τους γονείς να μην διαβάζουν ούτε ένα έντυπο κείμενο, τότε δεν θα αγαπήσει το διάβασμα, γιατί πολύ απλά δεν θα το μάθει.

Επιπλέον, πρέπει και εμείς οι εκπαιδευτικοί να διδάσκουμε καλύτερα και πιο παραστατικά τη λογοτεχνία και να την χρησιμοποιούμε για να δίνουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να εκφράζονται μέσα από αυτό και να καλλιεργούν τη φαντασία τους. Επιπλέον, η λογοτεχνία πρέπει να συνδυάζεται με τη δημιουργική γραφή ώστε να καλλιεργηθεί η φαντασία και η ευφυία των μαθητών. Τέλος, πρέπει να προτείνουμε στα παιδιά βιβλία να διαβάζουν, να τα προτρέπουμε να επισκέπτονται βιβλιοπωλεία και εκθέσεις βιβλίων, να εξερευνούν τα βιβλία και να επιλέγουν τα ίδια να διαβάσουν ό,τι θέλουν σύμφωνα με τα δικά τους τα κριτήρια.

Αυτές είναι οι δικές μου προτάσεις!

Τι θα συμβούλευες έναν νέο συγγραφέα;

Κατ’ αρχήν, πρέπει να σημειώσω ότι νιώθω κι εγώ πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας! Ωστόσο, θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην επιλογή του ανάλογου εκδοτικού οίκου. Καλό θα είναι να συμβουλευτούν έναν δικηγόρο για τον έλεγχο του συμβολαίου πρωτού υπογραφεί και από τις δύο πλευρές.

Επιπλέον, οφείλουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για την προώθηση του βιβλίου μας, όπως λ.χ. προβολή ή κριτική του βιβλίου μας και συνεντεύξεις σε αξιόλογες βιβλιοφιλικές ομάδες στα κοινωνικά δίκτυα και σε διαδικτυακά περιοδικά ή εφημερίδες (ειδικά σε τοπικές εφημερίδες). Σημαντικές είναι και οι διαδικτυακές ή ζωντανές παρουσιάσεις (αν μας το επιτρέπουν οι συνθήκες) του βιβλίου μας με αξιόλογους ομιλητές φίλους μας που όλοι πιστεύω ότι μπορούμε να βρούμε εύκολα! Γενικότερα, το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα βοηθούν και αποτελούν εξαιρετικά εργαλεία για την προώθηση του βιβλίου μας.

Τέλος, μερικά -ή έστω ένα βιντεάκι- στο YouTube όπου θα παρουσιάζουμε και θα μιλάμε οι ίδιοι για το βιβλίο μας και τις σκέψεις μας, θα βοηθήσει να ενημερωθούν όλοι όσοι ενδιαφέρονται. Τέλος, πρέπει να ξέρουμε ότι το βιβλίο μας έχει το δικό του κοινό, όπως και κάθε βιβλίο έχει το δικό του κοινό, άρα δεν μπορεί να είναι αρεστό ούτε χρήσιμο σε όλους. Και φυσικά, δεν είναι κακό!  

Περισσότερα για το πώς να προωθήσει ένας συγγραφέας το βιβλίο του, μπορείτε να μάθετε στο αντίστοιχο podcast!

Τι εύχεσαι για την κοινωνία μελλοντικά;

Να γίνουμε πιο ευθαίσθητοι άνθρωποι, να αμβλύνουμε τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα και να αποκτήσουμε σεβασμό στη διαφορετικότητα και ενσυναίσθηση.

Σε ευχαριστώ πολύ, Μαίρη για την εξαιρετική συνέντευξη και τη φιλοξενία!

Περισσότερα για εμένα και το έργο μου μπορείτε να μάθετε στην προσωπική μου ιστοσελίδα, , στο κανάλι μου στο Youtube, και στα κοινωνικά μου δίκτυα, Facebook: Athina Malapani, Instagram: Athina Malapani.

Αθηνά Μαλαπάνη, Σπάσε την πατριαρχία, Οσελότος, 2021