Πόσο πολύ έχει αλλάξει ο κόσμος και η καθημερινότητά μας τις τελευταίες δεκαετίες;
Οι άνθρωποι έχουν έρθει από τα χωριά στις μεγάλες πόλεις για να εργαστούν, σπουδαγμένοι οι περισσότεροι κάνουν πιο «ευγενή» και «σύγχρονα» επαγγέλματα. Η τεχνολογική εξέλιξη μας έχει χαρίσει απλόχερα συσκευές που μας βοηθάνε σε κάθε πτυχή της ζωής μας: την εργασία, τη διασκέδαση, την οργάνωση και την καθαριότητα του νοικοκυριού.
Οι μεγαλύτεροι ίσως έχουν ζοφερές τις εικόνες του παρελθόντος στη μνήμη τους και αντιλαμβάνονται έντονα αυτές τις αλλαγές. Κάποιοι νεότεροι με την τύχη να έχουν καταγωγή απο χωριό, να γνωρίσουν παππούδες και να τους επισκέπτονται, ίσως γνωρίζουν κάποιες συνήθειες και αντικείμενα που συντρόφευαν ανθρώπους μιας άλλης εποχής. Μιας ελληνικής πραγματικότητας, ενός νοικοκυριού και ενός βίου που σύντομα, αν δεν το έχει κάνει ήδη, θα αποτελεί ιστορία…
Σκάφη
Η σκάφη ήταν το “πλυντήριο” της γιαγιάς. Ξύλινη ή από λαμαρίνα, οι γυναίκες έπλεναν τα ρούχα τους στη σκάφη και τα άπλωναν στον ήλιο να στεγνώσουν. Μπουγάδα με το χέρι και πράσινο ή άσπρο σαπούνι, μιας που άλλα απορρυπαντικά δεν υπήρχαν..
Βρυσούλα
Η βρυσούλα ήταν η εγκατάσταση παροχής νερού της εποχής. Προσέφερε τρεχούμενο νερό, αφού πρώτα την είχε γεμίσει κάποιος με νερό που έφερε με τη στάμνα ή κάποιο άλλο σκεύος από την πηγή. Χρησίμευε για το πλύσιμο των πιάτων, των χεριών και για άλλες ανάγκες του νοικοκυριού.
Βαποράκι
Το βαποράκι ηταν σίδερο με κάρβουνα. Τις εποχές που ο ηλεκτρισμός δεν ήταν κάτι αυτονόητο και συνηθισμένο σε όλα τα σπίτια, οι νοικοκυρές σιδέρωναν με το βαποράκι. Τα ξυλοκάρβουνα έκαιγαν στο εσωτερικό του σκεύους και θέρμαιναν την πλάκα.
Λάμπα πετρελαίου
Για να μπορέσουν να έχουν λίγο φως τις βραδινές ώρες, τα νοικοκυριά χρησιμοποιούσαν τις λάμπες πετρελαίου. Η λάμπα είχε το φυτίλι, του οποίου η μία άκρη ήταν βυθισμένη στο πετρέλαιο, που βρισκόταν μέσα στο δοχείο. Σηκώνοντας το φυτίλι με το χειρισμό μιά ροδέλας, δυνάμωνε η ένταση του φωτός, αλλά υπήρχε ο κίνδυνος να σπάσει το γυαλί από την υψηλή θερμοκρασία. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπου και πάλι δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν λάμπες που λειτουργούσαν με υγραέριο και έβγαζαν ένα πολύ λαμπερό φως.
Φανάρι
Πολύ πριν τα ψυγεία, τα σπίτια χρησιμοποιούσαν το φανάρι για να διατηρήσουν λίγο περισσότερα τα τρόφιμά τους. Φυσικά χωρίς πάγο ή ηλεκτρισμό, ώστε να διατηρούνται τα τρόφιμα σε μια δροσερή θερμοκρασία και να συντηρηθούν, δεν μπορούσαν να παραμείνουν πολύ ώρα στο Φανάρι. Παρόλο που έπρεπε να καταναλωθούν και πάλι άμεσα, το φανάρι τους έδινε μερικές ώρες ζωής, αφού οι σίτες εμπόδιζαν τα έντομα να πλησιάσουν τα φαγητά και ο διερχόμενος αέρας δημιουργούσε κάπως καλύτερες συνθήκες διατήρησης, από τον στάσιμο αέρα του ντουλαπιού.
Ψυγείο πάγου
Το ψυγείο πάγου διαδέχθηκε το φανάρι και έφερε επανάσταση στα νοικοκυριά και το επίπεδο ζωής των ανθρώπων. Τα μέλη της οικογένειας αγόραζαν από τους διανομείς πάγου, που γύριζαν με ένα φορτηγάκι ή καροτσάκι που έσπρωχναν με τα χέρια, ένα τέταρτο, συνήθως, της κολώνας. Το νερό έβγαινε παγωμένο από το ντεποζιτάκι που υπήρχε στο εσωτερικό του ψυγείου και η θερμοκρασία μέσα στο θάλαμο ήταν 10ºC -12ºC , γεγονός που βοηθούσε στη συντήρηση των τροφίμων.
Στόφες και γκαζιέρες
Το μαγείρεμα γινόταν συχνά σε στόφες και σε γκαζιέρες που έκαιγαν πετρέλαιο ή βενζίνη. Το γκαζάκι δεν υπήρχε τότε και μόνο τα σχετικά πλούσια νοικοκυριά είχαν σύνδεση με το φωταέριο. Οι στόφες ήταν κουζίνες με ξύλα που διέθεταν και φούρνο. Χρησίμευαν τόσο στο μαγείρεμα, όσο συχνά και σαν μέσο θέρμανσης, λόγω της θερμότητας που παρήγαγαν για το μαγείρεμα του φαγητού.
Πηγή simeiakairwn.wordpress.com
Πηγή: www.fanpage.gr
Μαγκάλι και φουφού
Το μαγκάλι είχε τη μορφή μεγάλου δοχείου και χρησιμοποιούταν για την καύση διάφορων καυσίμων, όπως κάρβουνα και ξύλα. Παρόλο που δεν μπορούσε να ζεστάνει ολόκληρο το σπίτι, ήταν μια προσιτή θέρμανση, μια λύση ανάγκης για τα περισσότερα, φτωχικά νοικοκυριά της εποχής. Παρείχε κυριώς θερμότητα, μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί και για μαγείρεμα. Δημιουργούσε χόβολη μέσα στην οποία έψηναν τον καφέ, ενώ πάνω από το μαγκάλι έψηναν κάπου – κάπου λίγες φέτες ψωμί ή κάποιο κρεατικό. Οι φουφούδες είχαν παρόμοια κατασκευή με το μαγκάλι. Ήταν τσίγκινες και στρογγυλές, συχνά με σχάρα, για να τοποθετείται η κατσαρόλα. Στις φουφούδες έψηναν και οι καστανάδες τα κάστανά τους, στη γωνιά κάποιου πολυσύχναστου δρόμου, μόλις έπιαναν τα πρωτοβρόχια.
Πηγή: www.fanpage.gr
Πηγή: www.pentapostagma.gr
Παρά τον εκσυγχρονισμό του νοικοκυριού και της κοινωνίας γενικότερα, σε μόλις ελάχιστες δεκαετίες, πόσο όμορφο είναι που, όσο και αν αλλάξαν οι καιροί και η μόδα, οι άνθρωποι αγαπάμε την παράδοση. Οι Έλληνες αγαπούμε το χωριό, την ελληνική ύπαιθρο. Και όσο και αν δεν θα απαρνηθούμε ποτέ το σύγχρονο πλυντήριο για τη σκάφη, αγαπάμε το vintage, το ρετρό, το επιδιώκουμε, το βάζουμε στη ζωή μας και το διαφυλάσσουμε. Είτε είναι αυθεντικά παλιά κομμάτια, φτάνοντας στα χέρια μας από γενιά σε γενιά, για να μας θυμίζουν κάτι από το παρελθόν, είτε είναι σύγχρονα, φτιαγμένα σκόπιμα με μια παλιά όψη, μπαίνουν στη ζωή και τα σπίτια μας και μας χαρίζουν μια γεύση αιώνιας παιδικότητας και μια γλυκιά μελαγχολία. Μια αναπόληση ενός παρελθόντος, που ακόμη και αν δεν το ζήσαμε, νιώθουμε τη σύνδεση μαζί του, σαν οι ρίζες μας να ξυπνάνε και να ανθίζουν στη θέασή του. Σαν τα αρχαιότερα κύτταρα του γεννετικού μας κώδικα να βρίσκουν ένα κομμάτι τους και να ολοκληρώνονται. Και για αυτό το παρελθόν, όταν το συναντάμε, χαίρει με έναν ακατανόητο τρόπο το ενδιαφέρον, την περιέργια και τον θαυμασμό μας.
Εσείς έχετε στη μνήμη σας άλλα αντικείμενα και εικόνες από το ελληνικό νοικοκυριό του παρελθόντος, να μοιραστείτε μαζί μας;
ΠΗΓΗ: www.fanpage.gr
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
Είμαι η Φωτεινή Βλαχόγιαννη και μένω στην Αθήνα. Είμαι απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας στο ΕΚΠΑ και κάνω μεταπτυχιακό στον Ψηφιακό Πολιτισμό στο ΠΑΠΕΙ. Αγαπώ τα ταξίδια και να παίρνω φωτογραφίες από τα μέρη που επισκέπτομαι, τα ζώα, το θέατρο, τα βιβλία, τον κινηματογράφο και τη συγγραφή.