Παγκόσμια ημέρα Θέατρου 2022 – Για ακόμη μια φορά έφτασε αυτή η μέρα που το θέατρο γιορτάζει. Γιορτάζει το γεγονός ότι ως μια πανάρχαια τέχνη έχει ακόμη λόγο και ρόλο στη ζωή μας. Δεν έχει πάψει να μας συγκινεί, να μας προβληματίζει, να μας γοητεύει και να μας απογοητεύει κάποιες φορές – χρειάζεται και αυτό για να πας μπροστά.
Εμείς θέλουμε να γιορτάζουμε το θέατρο κάθε μέρα. Θέλουμε να είναι ανοιχτά και ακμαία και να παρέχουν νέες προτάσεις, τόσες που να μην ξέρουμε ποια να πρωτοδιαλέξουμε. Μας έλειψε το καλό θέατρο και μας έλειψε πολύ όταν ο κορωνοϊός τα έκλεισε. Πρέπει, όμως, να κρατήσουμε ότι αυτή η πανδημία όπως έφερε και σε εμάς τους ίδιους πράγματα στην επιφάνεια – κάποιες φορές τρομακτικά – έτσι έφερε και για το ίδιο το θέατρο. Από τη μια οι κλειστοί χώροι, η αδυναμία της πολιτικής εξουσίας να αναλάβει έγκαιρα μέτρα, από την άλλη το #metoo έκανε ακόμη πιο σιωπηλά τα θέατρα χαμένα στο σκοτάδι των κλειστών σκηνών τους.
Σήμερα, όμως, είμαστε εδώ! Διεκδικούμε μια νέα ευκαιρία στα πράγματα και εμείς και το ίδιο το θέατρο που επηρεάστηκε συθέμελα από όλη αυτήν την κατάσταση. Οι συγγραφείς πρέπει να γράψουν νέα σπουδαία έργα, οι σκηνοθέτες πρέπει να προβάλουν περισσότερο τους κοινωνικούς προβληματισμούς, ο κόσμος πρέπει να στηρίξει τις προσπάθειες, πρέπει να είναι δίπλα του όπως ήταν πάντα.
Το Εθνικό Θέατρο και το ΚΘΒΕ επέλεξαν να γιορτάσουν την ημέρα με ειδικές δράσεις και με το μήνυμα του Πήτερ Σέλαρς, Αμερικανού σκηνοθέτη:
«Καθώς ο κόσμος κρέμεται κάθε ώρα και λεπτό από τα καθημερινά ρεπορτάζ στις ειδήσεις, να προσκαλέσω όλους εμάς, ως δημιουργούς, να εισέλθουμε στο κατάλληλο πεδίο και σφαίρα και προοπτική του επικού χρόνου, της επικής αλλαγής, της επικής επίγνωσης, της επικής αντανάκλασης, για ένα επικό όραμα; Ζούμε σε μια επική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας και οι βαθιές και επακόλουθες αλλαγές που βιώνουμε στις σχέσεις των ανθρώπων με τον εαυτό τους, ο ένας με τον άλλον και με τους μη ανθρώπινους κόσμους, είναι σχεδόν πέρα από τις ικανότητές μας να κατανοήσουμε, να διατυπώσουμε, να μιλήσουμε και να εκφράσουμε.
Δεν ζούμε στον 24ωρο κύκλο ειδήσεων, ζούμε στην άκρη του χρόνου. Οι εφημερίδες και τα μέσα ενημέρωσης είναι εντελώς ανεπαρκή και ανίκανα να αντιμετωπίσουν αυτό που βιώνουμε.
Πού είναι η γλώσσα, ποιες είναι οι κινήσεις και ποιες είναι οι εικόνες που μπορεί να μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε τις βαθιές αλλαγές και ρήξεις που βιώνουμε; Και πώς μπορούμε να μεταφέρουμε το περιεχόμενο της ζωής μας αυτήν τη στιγμή όχι ως ρεπορτάζ αλλά ως εμπειρία;
Το θέατρο είναι η τέχνη της εμπειρίας.
Σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από τεράστιες ειδησεογραφικές εκστρατείες, προσομοιωμένες εμπειρίες, φρικιαστικές προβλέψεις, πώς μπορούμε να φτάσουμε πέρα από την ατελείωτη επανάληψη των αριθμών για να ζήσουμε την ιερότητα και το άπειρο μιας ζωής, ενός μόνο οικοσυστήματος, μιας φιλίας ή την ποιότητα του φωτός σε έναν παράξενο ουρανό; Δύο χρόνια με την πανδημία του νέου κορωνοϊού έχουν θολώσει τις αισθήσεις των ανθρώπων, έχουν περιορίσει τις ζωές μας, έχουν διαρρήξει δεσμούς και μας έχουν φέρει σε ένα παράξενο μηδενικό σημείο για την ανθρώπινη κατοίκηση.
Τι σπόροι πρέπει να φυτεύσουμε και να ξαναφυτεύσουμε αυτά τα χρόνια και ποια είναι τα χωροκατακτητικά είδη που πρέπει να απομακρυνθούν πλήρως και οριστικά; Τόσοι πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στο περιθώριο. Τόση πολλή βία φουντώνει, παράλογα ή απροσδόκητα. Τόσα πολλά καθιερωμένα συστήματα έχουν αποκαλυφθεί ως δομές συνεχιζόμενης σκληρότητας.
Πού είναι οι τελετές μνήμης μας; Τι πρέπει να θυμόμαστε; Ποια είναι τα τελετουργικά που μας επιτρέπουν επιτέλους να ξανασκεφτούμε και να αρχίσουμε να δοκιμάζουμε βήματα που δεν έχουμε κάνει ποτέ πριν;
Το θέατρο του επικού οράματος, του σκοπού, της αποκατάστασης, της επιδιόρθωσης και της φροντίδας χρειάζεται νέες τελετουργίες. Δεν χρειάζεται να ψυχαγωγηθούμε. Πρέπει να συγκεντρωθούμε. Πρέπει να μοιραζόμαστε χώρο και πρέπει να καλλιεργούμε κοινό χώρο. Χρειαζόμαστε προστατευμένους χώρους για ακούμε εις βάθος και ισότητα.
Το θέατρο είναι η δημιουργία επί γης του χώρου ισότητας ανάμεσα σε ανθρώπους, θεούς, φυτά, ζώα, σταγόνες της βροχής, δάκρυα και αναγέννηση. Ο χώρος όπου είμαστε ίσοι και ακούμε σε βάθος φωτίζεται από την κρυμμένη ομορφιά, που παραμένει ζωντανή αλληλεπιδρώντας με τον κίνδυνο, την ηρεμία, τη σοφία, τη δράση και την υπομονή.
Στην Flower Ornament Sutra, ο Βούδας απαριθμεί δέκα είδη υπομονής στην ανθρώπινη ζωή. Ένα από τα πιο ισχυρά ονομάζεται «υπομονή στην αντίληψη όλων ως αντικατοπτρισμών». Το θέατρο ανέκαθεν παρουσίαζε τη ζωή αυτού του κόσμου ως αντικατοπτρισμό, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να δούμε μέσα από την ανθρώπινη ψευδαίσθηση, την αυταπάτη, την τύφλωση και την άρνηση με απελευθερωτική διαύγεια και δύναμη.
Είμαστε τόσο σίγουροι για το τι κοιτάμε και για τον τρόπο με τον οποίο το βλέπουμε που δεν μπορούμε να δούμε και να νιώσουμε εναλλακτικές πραγματικότητες, νέες δυνατότητες, διαφορετικές προσεγγίσεις, αόρατες σχέσεις και διαχρονικές συνδέσεις.
Είναι η ώρα για να ανανεώσουμε τη σκέψη μας, τις αισθήσεις μας, τη φαντασία μας, την ιστορία μας και το μέλλον μας. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει από απομονωμένα άτομα που εργάζονται μόνα τους. Αυτή τη δουλειά πρέπει να την κάνουμε μαζί. Το θέατρο είναι η πρόσκληση να κάνουμε αυτή τη δουλειά μαζί».
Παρακάτω ακολουθεί ένα σύντομο podcast για τη σημερινή ημέρα που περιγράφει τις φάσεις του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου:
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
O Αλέξανδρος Παντελάκης είναι απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Γράφει στην Εφημερίδα Μακεδονία, ασχολείται με το blogging και τον εθελοντισμό. Εργάζεται στο τμήμα marketing εταιρείας που δραστηριοποιείται στον χώρο της εκπαίδευσης και της εύρεσης εργασίας.