Αντιγόνη Γαβρίδου: “Η δικαίωση για εμένα συμβολίζει την γαλήνη της ψυχής”

Το βιβλίο Δικαίωση είναι μια συλλογή σπονδυλωτών διηγημάτων με κεντρικό άξονα ηρωίδες της Μυθολογίας που έχουν υποστεί κατάφωρες αδικίες και σιγοβράζει σαν ορμητικό κύμα για την δικαίωση τους. Ένα βιβλίο που μοιάζει πιο επίκαιρο από ποτέ άλλοτε. Ας γνωρίσουμε καλύτερα την συγγραφέα μέσω της στήλης μας Sociallize.

• Με ποια αφορμή γράφτηκε η Δικαίωση;

Η μυθολογία ήταν πάντα κάτι που αγαπούσα ιδιαίτερα! Από μικρό παιδάκι θυμάμαι ότι το μάθημα της ιστορίας ήταν το αγαπημένο μου. Φυσικά, τότε δεν μπορούσα να διακρίνω τα πατριαρχικά μηνύματα και την τοξικότητα πίσω από τους μύθους και, δυστυχώς, δεν μου έδειξε κανείς τον τρόπο να το κάνω. Αυτό άλλαξε στα χρόνια μου στο λύκειο. Στα πλαίσια ενός μαθήματος μια καθηγήτρια μας είχε ρωτήσει αν η Αντιγόνη θα ήταν αρεστή στο θεατρικό κοινό της αρχαιότητας. Λάτρευα την Αντιγόνη και τη θαύμαζα πολύ, οπότε όπως μπορείς να φανταστείς σήκωσα το χέρι και απάντησα θετικά. Η καθηγήτρια μου, ωστόσο, μου εξήγησε πως η Αντιγόνη δεν θα ήταν καθόλου αγαπητή στο κοινό, καθώς διέλυσε εντελώς την πατριαρχική τάξη της κοινωνίας και, φυσικά, η ίδια η κοινωνία και οι άντρες που τη διαμόρφωναν μόνο συμπαθητική δεν θα την έβρισκαν. Έτσι, άρχισα να βλέπω τα πράγματα διαφορετικά και αρκετά χρόνια αργότερα, γεννήθηκε η « Δικαίωση ».

• Όπως λες και στην περίληψη, με πυξίδα τις ιστορίες ηρωίδων της Μυθολογίας γινόμαστε μάρτυρες της κατάφωρης αδικίας που έχουν υποστεί. Πόσο διαφέρει το χρονικό πλαίσιο της αφήγησης από συμπεριφορές που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σήμερα;

Δυστυχώς όχι πoλύ. Ξέρω πως θα ακουστεί σκληρό, μα πιστεύω πως η δική μας κοινωνία και η αρχαία ελληνική κοινωνία μοιάζουν περισσότερο απ’ όσο συνειδητοποιούμε. Κάθε ιστορία στο βιβλίο μου μπορεί να βρει τον καθρέφτη της στη σημερινή εποχή· από την κουλτούρα του βιασμού, μέχρι την προβληματική σχέση των γυναικών με το δημόσιο λόγο και τη διαρκή προσπάθεια της κοινωνίας να υποδείξει στις γυναίκες τι πρέπει να είναι και τι όχι για να έχουν αξία μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Φυσικά, το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο της Μέδουσας, η οποία ενώ βιάστηκε από τον Ποσειδώνα στο ιερό της Αθηνάς, τιμωρήθηκε με μια φρικτή μεταμόρφωση, ενώ ο βιαστής της δεν δέχθηκε καμία τιμωρία για το έγκλημα του.

• Έχεις κάποια αγαπημένη ιστορία της Μυθολογίας;

Αγαπώ πολλούς μύθους όπως εκείνον της Αταλάντης και του Έρωτα και της Ψυχής, μα σίγουρα ο αγαπημένος μου είναι ο μύθος για τη ζωή του Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας ήταν ανέκαθεν ο ήρωας που θαύμαζα περισσότερο απ’ όλους τους άλλους. Το γεγονός ότι διάλεξε το θάνατο και την αιώνια δόξα, από τη ζωή πάντοτε με μάγευε!

• Το κίνημα #MeToo τι ρόλο έπαιξε στην συγγραφή του βιβλίου σου;

Σίγουρα ήταν πολύ σημαντικό. Όπως είπα παραπάνω, από παιδί αγαπούσα τη μυθολογία και από το λύκειο και μετά άρχισα να εξετάζω τους αρχαίους ελληνικούς μύθους από μια άλλη σκοπιά, μα όλες αυτές οι γυναικοκτονίες που-δυστυχώς- εξακολουθούν να συμβαίνουν στη χώρα μας, σε συνδυασμό με το κίνημα #metoo και τις προσπάθειες των γυναικών να ακουστούν και να διεκδικήσουν ό,τι τους αξίζει, ίσως ήταν αυτό που με οδήγησε τελικά στη συγγραφή της « Δικαίωσης ».

• Πώς μπορεί να εξαλειφθεί η πατριαρχική νοοτροπία;

Θέλω να πιστεύω πως η κοινωνία βρίσκεται σ’ ένα μεταβατικό στάδιο. Από τη μια πλευρά έχουμε την φωνή του παρελθόντος, τις απαρχαιωμένες αντιλήψεις που βλέπουν τη γυναίκα ως ένα κομμάτι κρέας και κτήμα των ανδρών, και από την άλλη έχουμε τη νέα φωνή… το φως, την ελπίδα. Θεωρώ πως σπουδαίο ρόλο διαδραματίζει η οικογένεια σε αυτή την προσπάθεια εξάλειψης της πατριαρχικής νοοτροπίας. Οι νέοι γονείς πρέπει να μάθουν στα παιδιά τους να σέβονται το άλλο φύλο και να το αντιμετωπίζουν ως ίσο, να μην « πέφτουν στην παγίδα » των στερεοτύπων με τα οποία μεγαλώσαμε εμείς και να μεγαλώνουν αγόρια και κορίτσια με τον ίδιο τρόπο. Φυσικά, ευθύνη έχουμε όλοι μας- γονείς ή όχι-. Θα πρέπει να μιλάμε, να στηλιτεύουμε τα κακώς κείμενα και να μην ανεχόμαστε κανενός είδους πατριαρχική συμπεριφορά είτε έχει αποδέκτη εμάς, είτε όχι. Πολλές φορές είμαστε επιεικείς με ανθρώπους που αγαπάμε, ανεχόμαστε μισογυνικά αστεία και τοξικές συμπεριφορές, μα δε θα έπρεπε. Καλό είναι να θυμόμαστε πως η σιωπή δεν πρόκειται ποτέ ν’ αλλάξει τον κόσμο.

• Ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού συστήματος παρουσιάζοντας στο σχολείο όλες αυτές τις μυθολογικές ιστορίες;

Καθώς διαβάζαμε για όλες αυτές τις ιστορίες στο δημοτικό κανένας δε μας μίλησε για τα μισογυνικά μηνύματα που κρύβουν μέσα τους. Έτσι, μεγαλώσαμε πιστεύοντας πως η Μέδουσα ήταν ένα αποκρουστικό τέρας, ενώ στην περίπτωση της Περσεφόνης ρομαντικοποιήσαμε την απαγωγή της από τον Άδη, μετατρέποντας την σε μια ιστορία αγάπης. Ο δυνατός Άδης έγινε πρότυπο ανδρισμού και η αέρινη, γλυκιά Περσεφόνη η τέλεια σύζυγος…το τέλειο θήραμα για τον θηρευτή. Αλήθεια, πόσο επικίνδυνο είναι αυτό; Πόσο λανθασμένα μηνύματα περνάει στο μυαλό ενός παιδιού; Όταν παρουσιάζουν αυτές τις ιστορίες, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να τις αναλύουν λίγο βαθύτερα και με απλά λόγια να μιλούν στα παιδιά για το τι σήμαινε πραγματικά να είσαι γυναίκα εκείνη την εποχή.

• Η έννοια της δικαίωσης τι συμβολίζει για εσένα;

Η δικαίωση για εμένα συμβολίζει τη γαλήνη της ψυχής και την ευθυγράμμιση με τις αρχές της ηθικής, με την τάξη. Μπορεί να πει κανείς πως η ηθική είναι έννοια υποκειμενική, μα μου αρέσει να πιστεύω πως υπάρχουν και κάποιοι άγραφοι κανόνες πάνω στους οποίους βασίζεται ο κόσμος. Αυτό, λοιπόν, για εμένα είναι η δικαίωση.

• Ήταν επίπονο να γράφεις για τις αδικίες και τα δεινά που υπέστησαν οι ηρωίδες;

Ήταν αρκετά επίπονο. Έγινα « ένα » με αυτές τις γυναίκες και σε μερικές ιστορίες- όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της Κλυταιμνήστρας- χρειάστηκε να σταματήσω τη συγγραφή για να αποφορτιστώ και να κατευνάσω το δικό μου θυμό.

• Θα ήθελες να γράψεις για άλλες ιστορίες εμπνευσμένες από την Μυθολογία;

Θα το ήθελα πολύ! Σίγουρα κάποια στιγμή της ζωής μου θα προσπαθήσω να γράψω μια αναδιατύπωση του Τρωικού πολέμου και θα ήθελα, επίσης, να γράψω κι ένα μυθιστόρημα φαντασίας με μυθολογικά στοιχεία.

• Τι σε εμπνέει συγγραφικά;

Τα πάντα! Ένα ηλιοβασίλεμα από το παράθυρο μου, ένα πεφταστέρι, μικρές πράξεις ανθρωπιάς, ένα όμορφο τραγούδι κι ένα γλυκό χαμόγελο. Αντλώ έμπνευση από κάθετι γύρω μου.

• Εκτός από την συγγραφή δραστηριοποιείσαι και στον χώρο του Bookstagram. Τι έχεις αποκομίσει από αυτή την ενασχόληση;

Στο Bookstagram έχω γνωρίσει υπέροχους ανθρώπους, που μ’ έχουν υποστηρίξει και μ’ έχουν κάνει να νιώσω μια απερίγραπτη ζεστασιά. Κάθε φορά που βρίσκομαι μαζί τους αισθάνομαι πως ανήκω εκεί, πως εκεί ακριβώς θα έπρεπε να είμαι. Είναι αυτό το αίσθημα ικανοποίησης, που ξεπηδά από μέσα σου όταν τοποθετείς και το τελευταίο κομμάτι του παζλ. Επίσης, το ότι έχω ένα μέρος όπου μπορώ να μιλήσω για την αγάπη μου για το διάβασμα και το βιβλίο είναι ιδιαίτερα απελευθερωτικό για εμένα.

• Ετοιμάζεις κάτι νέο μελλοντικά;

Έχω ξεκινήσει να γράφω ένα μυθιστόρημα για νέους ενήλικες, που ανήκει στην κατηγορία του Dark Academia. Έχει κοινωνικές προεκτάσεις, μια γερή δόση ρομάντζου, αλλά και ανατροπές. Δεν γνωρίζω ακόμα πότε θα το ολοκληρώσω, μα εύχομαι να γίνει σύντομα γιατί έχω δεθεί πολύ με τους ήρωες και ανυπομονώ να διηγηθώ την ιστορία τους.

Αντιγόνη Γαβρίδου, Δικαίωση, Εκδόσεις Μάτι, 2021