Ο Μανώλης Ανδριωτάκης με αφορμή την έκδοση του νέου του βιβλίου, ‘Homo Automaton’, μας μιλά για το πώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να υπονομεύσει την αυτονομία μας και προτείνει τις δικές του λύσεις.
Δημοσιογράφος, συγγραφέας και κινηματογραφιστής, προσπαθεί από το 2004 να εξηγήσει τη σχέση μας με τα κοινωνικά δίκτυα και τις αλλαγές που φέρνουν στη ζωή μας. Μέρη της έρευνας του μπορεί κανείς να εντοπίσει και στα τρία προηγούμενα δοκίμια του. Ως φυσική συνέχεια έρχεται και το ‘Homo Automaton’, το οποίο είναι «μια θεωρία για την τεχνητή νοημοσύνη όπως είναι σήμερα και όπως φαίνεται να εξελίσσεται». «Εδώ μπαίνω λίγο στα πιο βαθιά του ελέγχου, της πολιτικής, ζητήματα που δεν είναι στην επικαιρότητα(…) Με απασχολεί η τεχνητή νοημοσύνη που ήδη ορίζει τη ζωή μας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των μεγάλων δεδομένων, των μαύρων κουτιών της πρόβλεψης, των αλγορίθμων που δημιουργούν συνθήκες ολοκληρωτισμού. Άλλωστε, είδαμε και στον κορωνοϊό τις εφαρμογές της ψηφιακής ιχνηλάτησης,,,» εξηγεί.
Δυστυχώς, ζητήματα όπως αυτά φαίνεται να τα έχουμε αφήσει στην άκρη, καθώς ο βασικός μας στόχος για τη χρήση της τεχνολογίας φαίνεται να είναι η πρόσκαιρη διασκέδαση. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας, «Όλοι πέφτουμε κατά κάποιον τρόπο στην παγίδα και γινόμαστε θύματα των χειραγωγών και των αλγορίθμων που θέλουν να μας υποχρεώσουν να κάνουμε κάποιες συγκεκριμένες ενέργειες. Για αυτό επιμένω πολύ για την κριτική σκέψη, την εκπαίδευση, την ψηφιακή ενδυνάμωση. Η διδασκαλία και η εκπαιδευτική δραστηριότητα μου είναι πολύ ενταγμένη τα τελευταία χρόνια γιατί δεν θέλω μόνο να παραπονιέμαι και να επισημαίνω τα στραβά. Θέλω και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο να επισημαίνω τις λύσεις και τις διεξόδους σε αυτά τα φαινομενικά αδιέξοδα».
Να πάμε στον αυτόνομο κι όχι στον αυτόματο άνθρωπο
Ο βασικός κίνδυνος της τεχνητής νοημοσύνης είναι ότι μπορεί να υπονομεύσει την αυτονομία μας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο «επιδοτείται ο αυτοματισμός, ο κομφορμισμός, γινόμαστε και εμείς εργαλεία για να μπορούν να πετύχουν κάποιοι τους στόχους τους». Γι’ αυτό και ο κύριος Ανδριωτάκης επιμένει ότι «πρέπει να πάμε στον αυτόνομο άνθρωπο, όχι στον αυτόματο άνθρωπο. Οι κοινωνίες και τα άτομα πρέπει να κάνουν κάθε μέρα συνειδητές επιλογές ώστε να οδηγούν είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση».
Ο κορωνοϊός για τον ίδιο ήταν ένα σημαντικό μάθημα καθώς οι πολίτες αναγκάστηκαν να παραιτηθούν από βασικά αγαθά όπως η ελευθερία για το γενικό καλό. Τι θα γινόταν, όμως, «αν παραιτούμασταν από την ελευθερία μας για τη βολή μας δίνοντας όλα τα δεδομένα μας αφειδώς για να ακολουθούμε τη μόδα και για να μας προσφέρει καλύτερες προτάσεις ο αλγόριθμος; Εκεί πρέπει να είμαι διατεθειμένος να πληρώσω το κόστος», τονίζει ο συγγραφέας.
Η ενημέρωση των πολιτών δεν επαρκεί τη δεδομένη στιγμή. Μόλις «ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων είναι ενήμερα βαθιά για τα ζητήματα που θα έπρεπε να μας απασχολούν. Οι περισσότεροι έχουμε μια επιδερμική εικόνα με κάποιους μεγάλους φόβους όπως το ότι η τεχνική νοημοσύνη θα φέρει τα ρομπότ» αναφέρει.
Ο ίδιος χρησιμοποιεί εντατικά την τεχνολογία. Γι’ αυτό και φαίνεται αισιόδοξος όσον αφορά τη μάχη του αλγόριθμου με τον άνθρωπο: «Ο άνθρωπος μπορεί να το συνειδητοποιήσει, να αντισταθεί και να χρησιμοποιήσει τα ίδια εργαλεία και να λύσει προβλήματα που αφορούν την προστασία των αδυνάτων, τη δικαιοσύνη…», επισημαίνει και προσθέτει ότι «Η τεχνολογία έχει πάντα και ένα τίμημα, ας ελπίσουμε να μην είναι η αυτονομία μας». Άλλωστε, ο λόγος που έγραψε αυτό το βιβλίο ήταν να δημιουργήσει ένα πλαίσιο δημόσιου διαλόγου και όχι για να κινδυνολογήσει. Όπως καταλήγει, «δε τη φοβάμαι τη τεχνολογία. Τη χρησιμοποιώ πολύ. Απλώς βλέπω τι μπορεί να πάει στραβά. Το κίνητρο μου είναι να βοηθήσω!».
INFO: Ανδριωτάκης Μανώλης (2020). Homo Automaton, Εκδόσεις Garage Books
Η συνέντευξη μας αυτή δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Θεσσαλονίκη στις 25/6
Αν σας ενδιαφέρουν παρόμοια άρθρα για το Βιβλίο και τον Πολιτισμό, ακολουθήστε μας σε Facebook, Instagram ή κάντε εγγραφή στο Newsletter μας!
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
O Αλέξανδρος Παντελάκης είναι απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Γράφει στην Εφημερίδα Μακεδονία, ασχολείται με το blogging και τον εθελοντισμό. Εργάζεται στο τμήμα marketing εταιρείας που δραστηριοποιείται στον χώρο της εκπαίδευσης και της εύρεσης εργασίας.