Μαρία Πολυδούρη: Η γυναικεία φωνή της νεορομαντικής ποίησης

”Ζητούσα μέσα στο σκοτάδι το φως, που δίνει η αγάπη…”

Μια γυναίκα-ποιητικός θρύλος του 20ού αιώνα, της οποίας οι στίχοι είναι άρρηκτα συνυφασμένοι με τον ανεκπλήρωτο έρωτα, τη θλίψη και την εσωστρέφεια. Ένα βαθιά μελαγχολικό κορίτσι, που σύμφωνα με τον ποιητή Κώστα Στεργιόπουλο ”συνήθιζε να γράφει τα ποιήματά της σαν να έγραφε το ημερολόγιο της”. Για εκείνη έκφραση ήταν η άμεση συναισθηματική μεταγραφή των γεγονότων της πολυτάραχης ζωής της στην ποιητική γλώσσα…

Μέσα από το αφιέρωμα, που ετοιμάσαμε θα μάθουμε τα πάντα για την Μαρία Πολυδούρη!

Παιδικά χρόνια

Η Μαρία Πολυδούρη γεννήθηκε στη Καλαμάτα τη 1η Απριλίου 1902. Ήταν το τρίτο παιδί του φιλoλόγου, Ευγένιου Πολυδούρη και της Κυριακής Μαρκάτου.

Τα πρώτα της χρόνια τα πέρασε στο Γύθειο (1905- 1914) και στα Φιλιατρά (1914-1916). Ολοκλήρωσε το σχολείο στην Καλαμάτα και ξεκίνησε να γράφει πεζοτράγουδα από τα 14 της χρόνια.

Εισαγωγή στο κόσμο των γραμμάτων

“Ο πόνος της μάνας” αποτελεί το πρώτο της πεζό κείμενο. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ποικίλης ύλης ” Οικογενειακός αστέρας” και πραγματεύεται τον θάνατο ενός ναυτικού, που ξέβρασε το κύμα στην ακτή της θάλασσας των Φιλιατρών. Σύμφωνα με μια ανέκδοτη μαρτυρία της αδελφής της, Βιργινίας, η Μαρία ήταν φανερά επηρεασμένη από τα μοιρολόγια, που άκουγε στη Μάνη.

Σπουδές/ Η γνωριμία της με τον Κώστα Καρυωτάκη

Το 1921 διορίστηκε στη Νομαρχία Αθηνών, ενώ ένα χρόνο αργότερα, θα γραφτεί στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μαζί της εργαζόταν και ο ανερχόμενος τότε ομότεχνος της, Κώστας Καρυωτάκης. Ανάμεσά τους αναπτύχθηκε ένας δυνατός, αλλά σύντομος έρωτας, που έμελλε να επηρεάσει καθοριστικά τη ζωή και το λογοτεχνικό έργο της.

”Τον αγαπώ…τον αγαπώ…Καμία αμφιβολία πια […] Απελπισμένε μου ποιητή, θα σε αγαπήσω άραγε όσο θέλω να σ’αγαπήσω, όσο σου πρέπει;”

Το καλοκαίρι του 1922, ο Καρυωτάκης διαγνώστηκε με σύφιλη. Ενημέρωσε την αγαπημένη του για τη κατάσταση της υγείας του κι έπειτα, της ζήτησε να χωρίσουν. Η Πολυδούρη του πρότεινε να παντρευτούν, όμως εκείνος απέρριψε τη πρόταση της.

”Πονώ επειδή σ’αγαπώ περισσότερο απ’ όσο εφαντάστηκα ότι μπορούσα ν’αγαπήσω…”

Η άσχημη ψυχολογική κατάσταση της Μαρίας Πολυδούρη αποτυπώνεται στο ποίημα “Θα πεθάνω μιαν αυγούλα μελαγχολική”, το οποίο δημοσιεύτηκε στο Συριανό περιοδικό “Έσπερος”.

Το 1924, γνωρίστηκε με τον δικηγόρο Αριστοτέλη Γεωργίου, με τον οποίο αρραβωνιάστηκε στις αρχές του 1925. Φυσικά, ο μεγάλος της έρωτας για τον Τάκη της δεν έπαψε ποτέ.

Η εγκατάλειψη των σπουδών

Στη συνέχεια, εγκατέλειψε τη δουλειά της στο Δημόσιο τομέα, τις σπουδές της κι αποφάσισε να δοκιμάσει τη τύχη της στην υποκριτική. Παρακολούθησε μαθήματα στη Δραματική Σχολή ”Κουνελάκη” και στην Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου (σημερινή Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου), όπου, μάλιστα, είχε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο θεατρικό έργο του Ντάριο Νικοντέμι,“Το κουρέλι”.

Η νέα αρχή στο Παρίσι/ επιστροφή στην Αθήνα

Το καλοκαίρι του 1926, διέλυσε τον αρραβώνα της και έφυγε για το Παρίσι προκειμένου να σπουδάσει ραπτική στην ”Ecole Pigier”. Ωστόσο, δεν πρόλαβε να εργαστεί, καθώς τον επόμενο χρόνο προσβλήθηκε από φυματίωση.

Το 1928, επέστρεψε στην Αθήνα με σκοπό να συνεχίσει τη θεραπεία της στο σανατόριο ”Σωτηρία”, όπου σύναψε στενή φιλία με τον Γιάννη Ρίτσο. Μάλιστα, του αφιέρωσε και το ποίημά της, “Η θυσία”.

Ο Κώστας Καρυωτάκης την επισκέφθηκε λίγο πριν αναχωρήσει για την Πρέβεζα. Η αυτοκτονία του στις 21 Ιουλίου 1928, οδήγησε την Μαρία Πολυδούρη σε απόγνωση. Έκτοτε, άρχισε να εκτονώνει τη θλίψη της στο χαρτί.

Λογοτεχνικό έργο

Το 1928, εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή ” Οι τρίλλιες που σβήνουν”, η οποία είναι άμεσα εμπνευσμένη από το θάνατο του αγαπημένου της και το 1929, εκδόθηκε η δεύτερη ποιητική ανθολογία της με τίτλο “Ηχώ στο χάος”.

Επίσης, άφησε ημιτελή δυο πονήματα. Το ημερολόγιό της, αλλά κι ένα άτιτλο μυθιστόρημα, στο οποίο διακωμωδείται ο συντηρητισμός και η υποκρισία της εποχής της.

”Η τρίλλια, που έσβησε νωρίς”

Η Μαρία Πολυδούρη άφησε την τελευταία της πνοή τις πρώτες πρωινές ώρες της 29ης Απριλίου 1930 στην κλινική “Χριστομάνος” στα Πατήσια. Είχε ζητήσει λίγο νωρίτερα από τον καλό της φίλο, Βασίλη Γεντέκο, να της προμηθεύσει ένεση μορφίνης, μέσω της οποίας τερμάτισε άδοξα η ζωή της. Ήταν μόνο 28 ετών…

Κλείνουμε το τελευταίο λογοτεχνικό αφιέρωμα μας για τη φετινή χρονιά με τα ποιήματα, που μελοποίησαν και τραγούδησαν κορυφαίοι καλλιτέχνες, οι οποίοι τα απέδωσαν σε όλο τους το μεγαλείο!

”Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’αγάπησες”

Ερμηνεύτρια: Ελευθερία Αρβανιτάκη

Συνθέτης: Δημήτρης Παπαδημητρίου

Άλμπουμ: Tραγούδια για τους μήνες

Έτος κυκλοφορίας: 1996

”Βράδυ”

Ερμηνεύτρια: Σοφία Βόσσου

Συνθέτης: Nότης Μαυρουδής

Άλμπουμ: Στην όχθη της καρδιάς μου

Έτος κυκλοφορίας: 1984

”Κοντά σου”

Ερμηνευτής: Θάνος Ανεστόπουλος (”Διάφανα κρίνα”)

Συνθέτης: Θάνος Ανεστόπουλος

Άλμπουμ: –

Έτος κυκλοφορίας: –

”Όνειρο”

Ερμηνεύτρια: Νένα Βενετσάνου

Συνθέτρια: Καλλιόπη Τσουμάκη

Άλμπουμ: Το πρόσωπο της αγάπης

Έτος κυκλοφορίας: 1998

“Κι ήταν μια νύχτα ωραία”

Ερμηνευτής: Βασίλης Τζίμας

Συνθέτης: Βασίλης Τζίμας

Άλμπουμ: –

Έτος κυκλοφορίας: 2013

Πηγές φωτογραφιών: Katiousa| KLIK magazine| 2020 mag| ΒΗΜΑ| Retsas books

Εξώφυλλο: E-radio