Απόψε έχουμε την ευκαιρία να λάβουμε συνέντευξη από τρεις δικηγόρους, συγγραφείς του βιβλίου «Επιλεγμένα Πρακτικά Θέματα Συνταγματικών Δικαιωμάτων», από τις εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, την Έλλη-Κυριακή Αναστοπούλου, Δικηγόρο, Υπ. Δρ. Νομικής ΕΚΠΑ, με LLM του Πανεπιστημίου του Cambridge και ΜΔΕ Νομικής ΕΚΠΑ, τον Παναγιώτη Γαλάνη, Δικηγόρο και νομικό σύμβουλο Δημοσίου Δικαίου και Διδάκτορα (επί υποστηρίξει) της Νομικής Σχολής Αθηνών που έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία, με πιο πρόσφατα το βιβλίο του «Σύγχρονες Προσεγγίσεις στο Δίκαιο του Περιβάλλοντος» και «Νομοθεσία καλλυντικών προϊόντων και επαγγελματικό δίκαιο αισθητικού και συγγενικών επαγγελμάτων» και τον Δημόκριτο Μπατσούλα, Δικηγόρο, LLM και Υπ. Δρ. της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Tübingen.
Αγαπητοί συγγραφείς χαιρόμαστε που σας έχουμε μαζί μας για να συνομιλήσουμε για το συλλογικό έργο σας «Επιλεγμένα Πρακτικά Θέματα Συνταγματικών Δικαιωμάτων», από τις εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη. Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτό;
Καλησπέρα σε όλες και όλους! Τιμή μας για ακόμα μια φορά η πρόσκλησή σας στο φιλόξενο περιοδικό σας.
Λοιπόν, πρόσφατα εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο νομικών εκδόσεων της Νομικής Βιβλιοθήκης το συλλογικό μας πόνημα «Επιλεγμένα Πρακτικά Θέματα Συνταγματικών Δικαιωμάτων», τον οποίο ευχαριστούμε από καρδιάς. Το βιβλίο προλόγισε η καθηγήτρια κ. Θ. Αντωνίου, την οποία ευχαριστούμε θερμά για τη φιλοξενία και την εν γένει συμβολή της.
Ο κάθε συγγραφέας ανέπτυξε περισσότερο την ύλη των δικών του ενδιαφερόντων και αυτή που άρμοζε στο γνωστικό του πεδίο.
Σήμερα, σε μια εποχή, όπου τα ατομικά δικαιώματα τείνουν να αποτελούν μάλλον «διακήρυξη» και ευσεβή πόθο, πώς προσεγγίζετε την ύλη του κλάδου αυτού; Και κυρίως, με μια προσδοκία;
Η ύλη των συνταγματικών δικαιωμάτων (ή, όπως συχνά συναντάται, των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων ή των συνταγματικών ελευθεριών κλπ.) πολλάκις εκλαμβάνεται ως δυσκόλως προσπελάσιμη ή δυσχερώς ερμηνεύσιμη, ενώ ενίοτε ερμηνεύεται ως ευχολόγιο και ως διακηρύξεις, στερούμενες νοήματος.
Η δυσκολία τους συνίσταται τόσο στη θεωρητική ζύμωση γύρω από τον κλάδο και στην πρωτοφανή ποικιλία των συναφών θεωριών, όσο και στη δυσκολία κατανόησης στην ευρύτητά τους των προβλημάτων, λόγω και της ανάγκης προσωπικής ενασχόλησης των εκπαιδευόμενων στον κλάδο, στον οποίο – δυστυχώς – παρατηρείται πως είναι ελλιπώς καταρτισμένοι.
Επίσης, σήμερα, παρά την αντίθετη εντύπωση, τα ατομικά δικαιώματα βάλλονται από παντού. Αλλά αποτελούν και κλίνη του Προκρούστη, αφού η έννοια των δικαιωμάτων ενίοτε τυγχάνει αντικείμενο κακομεταχείρισης, επιπολαιότητας
Για να παραθέσουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου: «Τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα ανήκουν σε όλους. Αυτή η άμεση εφαρμογή τους σε όλους τους κλάδους του δικαίου αποδεικνύει τη σημασία τους για την πράξη και τη θεωρία. Είναι ύλη, με την οποία δουλεύει τόσο ο δικαστής, όσο και ο δικηγόρος αλλά και ο οποιοσδήποτε άλλος εφαρμοστής του νόμου και του Συντάγματος.»
Ποιοι είναι, άρα, οι αναγνώστες του βιβλίου;
Η επιτυχής επίλυση ενός πρακτικού ζητήματος συνιστά, ασφαλώς, απόρροια μίας δομημένης, συγκροτημένης νομικής σκέψης, που φέρει μεν τα γενικά γνωρίσματα ενός επιτυχημένου δικανικού συλλογισμού, αλλά ταυτοχρόνως λαμβάνει υπόψη τις βασικές ιδιαιτερότητες των Δικαιωμάτων. Η επίλυση αυτή αποτελεί φιλόδοξο, συνεπώς, εγχείρημα και προαπαιτεί στέρεο γνωστικό υπόβαθρο, νομική ωριμότητα, συνθετική ικανότητα, αλλά και πρακτική σκέψη.
Στη στόχευση του βιβλίου εντάσσεται η εμβάθυνση στην ύλη των συνταγματικών δικαιωμάτων, με την παράθεση της θεωρίας, την επεξεργασία κυρίως της νομολογίας του ΣτΕ και του ΕΔΔΑ και την εξαγωγή στέρεων νομικών συμπερασμάτων. Το παρόν απευθύνεται σε κάθε νομικό ενασχολούμενο με τον κλάδο και «ανήσυχο» για σύγχρονα ζητήματα συνταγματικών δικαιωμάτων, αλλά και στους φοιτητές των νομικών σχολών της χώρας, στους (υποψήφιους) μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές, στους υποψήφιους στο ΝΣΚ/ στην Εθνική Σχολή Δικαστών και στη Δημόσια Διοίκηση. Απευθύνεται, όμως, και στους ενασχολούμενους με παρεμφερή θέματα δικηγόρους και νομικούς, καθώς και σε συναφείς κατηγορίες φοιτητών άλλων σχολών, π.χ. Τμήματα Πολιτικής Επιστήμης, Δημόσιας Διοίκησης κλπ. Τέλος, είναι ανοιχτό και σε κάθε αναγνώστη που ενδιαφέρεται θεωρητικά και πρακτικά για το Συνταγματικό Δίκαιο.
Ποια η καινοτομία του και η φιλοδοξία του;
Η καινοτομία του βιβλίου θα μπορούσαμε να πούμε πως συνίσταται:
- Στον τρόπο οργάνωσης της ύλης του (πρακτικά θέματα αμιγώς για τα Συνταγματικά Δικαιώματα) με συνοπτικές απαντήσεις που δεν κουράζουν τον αναγνώστη.
- Στην κάλυψη όλων των βασικών σημείων της ύλης των Συνταγματικών Δικαιωμάτων, με την ενσωμάτωση και πρακτικών θεμάτων για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα.
- Στην ενσωμάτωση σύγχρονων θεωρητικών και νομολογιακών δεδομένων σε αυτό και στη χρήση επαρκών παραπομπών προς διευκόλυνση της έρευνας.
- Στη στόχευσή του να ενισχύσει τη διδασκαλία του κλάδου σε όλους τους εκπαιδευτικούς χώρους.
Η φιλοδοξία του είναι, κατά το μάλλον να ανταποκριθεί σε έναν κλάδο που μεταβάλλεται με ταχύτητα φωτός, που ωριμάζει μέρα με τη μέρα, που εξελίσσεται και αποτελεί μάλλον «μοντέλο του Ιανού», με περισσότερες όψεις για κάθε ζήτημα. Επίσης, μεταξύ άλλων, να αποτελέσει έναν οδηγό σκέψης, παρά ένα ευρετήριο/λεξικό για τους αναγνώστες του. Η παιδαγωγική του στόχευση αναδεικνύεται σε προέχουσα φιλοδοξία του.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πιο επίμαχο ζήτημα δικαιωμάτων σήμερα; Πώς το βιβλίο αυτό μπορεί να συμβάλει στον δημόσιο διάλογο, εκτός των εκπαιδευτικών του σκοπών;
Μολονότι θεωρούμε δύσκολο να διαχωρίσει κανείς ένα ζήτημα συνταγματικών δικαιωμάτων, θα τόνιζα αυτό που ήδη καθίσταται εμφανές μέσα από την ανάγνωση του βιβλίου, ότι δηλ. η συζήτηση μεταβαίνει από τη νομολογία της οικονομικής κρίσης που μάστιζε τουλάχιστον για μια δεκαετία τη χώρα μας, στην ερμηνεία του Συντάγματος υπό το φως των εξελίξεων μιας διάχυτης και οξείας υγειονομικής κρίσης που, αφορά πρωτίστως το δικαίωμα στη ζωή και υγείας, όμως, διηθείται και στα πεδία των προσωπικών δεδομένων, της αποτροπής των επεμβάσεων στο σώμα (ιδίως η συζήτηση για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού), στην προστασία του περιβάλλοντος, εν γένει σε όλα τα πεδία της κοινωνίας της διακινδύνευσης.
Η νομική αντιμετώπιση των πολλαπλών προκλήσεων προϋποθέτει την ύπαρξη νομικών καταρτισμένων στο Συνταγματικό Δίκαιο, οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις κεκτημένες αυτών γνώσεις και στα λοιπά ειδικότερα πεδία δράσης τους, δηλ. λ.χ. στο Ποινικό Δίκαιο (τεκμήριο αθωότητας, δικαιώματα κατηγορουμένου), στο Αστικό Δίκαιο (ζητήματα επιρροής της κρατικής στην ιδιωτική σφαίρα και την ελευθερία των συμβάσεων, την εργασία, την προστασία της προσωπικότητας), στο λοιπό ειδικό Διοικητικό Δίκαιο (τους τομείς του περιβάλλοντος, της πολεοδομίας, της φορολογίας, της Αστυνομίας, της κοινωνικής ασφάλισης κλπ.), στο πεδίο του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Δικαίου κλπ.
Μάλιστα, νομίζω ότι ήσαστε σαφέστατοι! Μπορείτε, τέλος, να μας αναφέρετε ενδεικτικώς κάποιες ενότητες από το βιβλίο, που – λόγω των δύσκολων νομικών ζητημάτων τους – θίξατε περισσότερο;
Αν και όλες οι ενότητες έχουν ως ένα βαθμό δυσχερή νομικά ζητήματα, εντούτοις κάποιες ειδικότερες ενότητες συγκεντρώνουν ένα ιδιαίτερο θεωρητικό ενδιαφέρον, λόγω του ότι αγγίζουν πιο ακανθώδη και αμφίσημα ζητήματα, ιδίως στον δημόσιο διάλογο. Αυτά ενδεικτικώς είναι:
- Τα ζητήματα της ελευθερίας της συνάθροισης έναντι της διαδήλωσης
- Τα ζητήματα του γάμου και της τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια
- Τα ζητήματα του υποχρεωτικού εμβολιασμού
- Τα ζητήματα των προσωπικών δεδομένων και της εφαρμογής του GDPR
- Τα ζητήματα ιδιωτικοποίησης των παρόχων κοινωφελών υπηρεσιών
- Τα ζητήματα της προστασίας της ιδιοκτησίας εν σχέσει με το περιβάλλον
- Τα ζητήματα της οικονομικής ελευθερίας εν σχέσει με τη δημοσιονομική ισορροπία υπό το πρίσμα του δημοσίου συμφέροντος
- Τα ζητήματα δικονομικού ενδιαφέροντος εν σχέσει με την αρχή της ισότητας κλπ.
- Τα ζητήματα κοινωνικών δικαιωμάτων και το ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης
Μια φράση αντί επιλόγου;
«Διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες.»
Βολταίρος
Links
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
H Μαίρη Ελευθεριάδου είναι απόφοιτη του τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Διδάσκει γαλλικά και αγαπά τα ταξίδια, τα βιβλία και τη συγγραφή. Το νέο της βιβλίο «Το πιο μελωδικό ρεφρέν» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οσελότος. Στο Sociall.gr γράφει για θέματα που αφορούν τη λογοτεχνία.