“Oι ανισότητες δεν ανατρέπονται από τη μια μέρα στην άλλη”.
Μια πρόταση διαχρονική η οποία μπορεί να αναφέρεται σε πολλά ζητήματα. Αυτή τη φορά όμως τη χρησιμοποιήσε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, σε ομιλία της στο Ευρωπαικό Κοινοβούλιο για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, που γιορτάζεται στις 8 Μαρτίου. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας καθιερώθηκε το 1977 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), ο οποίος καλεί κάθε χρόνο όλες τις χώρες του κόσμου να αφιερώσουν την ημέρα αυτή στους αγώνες των γυναικών και τα δικαιώματά τους.
Πώς και γιατί κατέληξε όμως ο ΟΗΕ να ορίσει την 8η Μάρτη ημέρα αφιερωμένη στις γυναίκες; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα χρειάζεται απλά να κάνουμε μία σύντομη ιστορική αναδρομή στους αγώνες των γυναικών ενάντια στην καταπίεση, ενάντια στις αντίξοοες συνθήκες εργασίας, ενάντια στη χειραγώγηση.
19ος αιώνας
Η πρώτη γυναικεία απεργία έγινε το 1804 στο Worcester της Αγγλίας από εργάτριες που κατασκεύαζαν γάντια, το παράδειγμα των οποίων ακολούθησαν οι Γαλλίδες καπελούδες. Στις ΗΠΑ, η πρώτη αποκλειστικά γυναικεία απεργία έγινε στο New England το 1820. Οι διαδηλώτριες απαιτούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας, αξιοπρεπείς μισθούς και μικρότερα ωράρια. Στη συνέχεια, οι απεργίες άρχισαν να γίνονται συχνότερες και εντονότερες. Μάλιστα κατά τη διάρκεια απεργίας στο Dover το 1828 μια εφημερίδα κάλεσε την κυβέρνηση να ενεργοποιήσει την πολιτοφυλακή, για να προλάβει την επιβολή “γυναικοκρατίας”.
Το 1844, ιδρύθηκε στη Μασαχουσέτη το πρώτο γυναικείο εργατικό σωματείο του οποίου η δραστηριότητα υπήρξε τόσο έντονη ώστε οδήγησε στις πρώτες μεταρρυθμίσεις των συνθηκών εργασίας στην κλωστοϋφαντουργία. Ύστερα, ακολούθησε η δημιουργία σωματείων στους κλάδους των καπνεργατριών, των τυπογράφων και των μοδιστρών.
Στις 8 Μαρτίου του 1857 οι εργαζόμενες στις βιοτεχνίες ενδυμάτων της Νέας Υόρκης διοργάνωσαν πορείες, απαιτώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, ωράριο 10 ωρών και ισότιμα δικαιώματα, στις οποίες εν τέλει παρενέβη η αστυνομία.
20ος αιώνας
Το 1900 οι εργαζόμενες στις βιομηχανίες ενδυμάτων συγκρότησαν μερικά από τα πιο σημαντικά σωματεία στην ιστορία των ΗΠΑ. Εκείνη την εποχή στα εργοστάσια ξεσπούσαν συχνά πυρκαγιές, ο φωτισμός ήταν ανεπαρκής, ο ήχος των μηχανημάτων εκκωφαντικός και το περιβάλλον ανθυιγεινό. Οι γυναίκες δέχονταν πρόστιμα επειδή μιλούσαν, επειδή γελούσαν, επειδή τραγουδούσαν.
Τον Φεβρουάριο του 1910 έγινε μια μεγάλη και μακροχρόνια απεργιακή κινητοποίηση, στην οποία πήραν μέρος πάνω από 20.000 εργάτριες. Για 13 βδομάδες διοργάνωσαν και συμμετείχαν σε πικετοφορίες καθημερινά. Η απεργία διαλύθηκε μόνο όταν έγιναν συμβιβασμοί στις περισσότερες επιχειρήσεις.
Τον Μάρτιο του 1912 έγινε μια μεγαλειώδης πορεία στη Νέα Υόρκη όπου 23.000 εργάτριες διαδήλωσαν με το σύνθημα «Ψωμί και Τριαντάφυλλα». Το 1910 όμως, κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Διεθνούς Συνδιάσκεψης Σοσιαλιστριών, η επαναστάτρια Clara Zetkin πρότεινε να καθιερωθεί η 8η Μάρτη ως Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, ώστε να τιμηθούν οι προηγούμενες ιστορικές διαδηλώσεις.
Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η πρώτη απεργία εργατριών έγινε το 1892, από τις υφάντριες του εργοστασίου των Αδελφών Ρετσίνα, στον Πειραιά με αφορμή την μειώση της αμοιβής τους. Αν και θεωρείται ότι οι Ελληνίδες δε πάλεψαν από νωρίς ενάντια στους εργοδότες τους, οι πρώτες προσπάθειες αντίστασης αποδεικνύουν τη δυναμική των εργατριών της εποχής εκείνης.
Αργότερα, υπήρξαν κι άλλες παρόμοιες κινητοποιήσεις ενώ από το 1924 αρχίζουν οι αλεπάλληλοι αγώνες των καπνεργατών με αποκορύφωμα τους θάνατους της Μαρίας Χουσιάδου, της Κωνσταντέλλη, αλλά και της Αναστασίας Καρανικόλα.
Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός φέρνουμε τις μεγάλες μέρες
Απόσπασμα από το ποίημα “Στις αγωνιζόμενες γυναίκες όλου του κόσμου” του James Oppenheim
το ξεσήκωμα των γυναικών είναι ξεσήκωμα όλης της ανθρωπότητας
Πριν φύγετε ρίξτε μια ματιά
